Martinushuislezing in Burgum:
Cultuur
BURGUM – Er was dichte mist, het vroor en de gastspreker Leo Kaptein moest dinsdagavond 17 januari uit Groningen naar Burgum komen, voor één van ‘Martinushuislezingen’. Hij was op tijd in het Martinushuis aan de Hillamaweg en vertelde een gehoor van zo’n zestien personen over de serieuze en humoristische kanten van het katholieke geloof van schrijver Gerard Reve.
“Gerard Reve was serieus katholiek”Kaptein citeerde uitvoerig uit ‘Verzamelde gedichten’ van Reve, en dan met name religieus geïnspireerde verzen. Die bleken opvallend serieus van toon. “Ik heb lang gedacht dat Reve’s geloof – hij werd katholiek in 1966 – maar spel was. Maar als je deze gedichten leest en ook sommige brieven, dan is er toch sprake van serieuze geloofsbeleving”, vindt Kaptein.
Hij raakte onder de indruk van diens beroemdste roman ‘De avonden’ uit 1947 toen hij 23 was. “Ik was nogal eenzaam. Dat is de hoofdpersoon in het boek ook. Maar af en toe zit er ook relativerende humor in. Dat geeft troost”, vindt Kaptein.
Die relativering zit ook in religieuze gedichten en brieven, maar de ernst ontbreekt evenmin, constateert Kaptein. “Ik geloof in de hel, maar ik geloof dat er niemand in is”, schreef Reve. En: “God was een ezel en hield veel van mij. En iedereen was erg gelukkig.” Deze zinsnede leidde tot het zogeheten ezelproces: er kwam een rechtszaak, maar Reve werd glansrijk vrijgesproken.
De citaten uit gedichten en brieven leiden in de zaal van het Martinushuis tot verdiepende vragen en opmerkingen. “Was Reve als homo in 1966 wel welkom in de kerk?” Pastor (en filosoof) Diederik Duzijn, mede-bedenker van de Martinushuislezingen in Burgum, antwoordt: “Iedereen is welkom in de kerk. Althans, hoort dat te zijn. Alleen het gedrag van homo’s werd veroordeeld. Niet het mens –zijn.”
“God kan jaloers zijn”
Het ‘Reisgebed’ van Reve, dat begint met ‘O God, ik sta op het punt op reis te gaan’ en eindigt met ‘Ik ga nu weg. Vaarwel, o God’, leidt ook tot vragen en discussie. Het gaat dan onder andere over de verbinding tussen de begrippen ‘geloof’, ‘loven’ en ‘liefde’. “God is voor mij louter liefde”, zegt een van de aanwezigen. “Maar God kan ook jaloers zijn”, brengt een oud-gereformeerde, nu katholiek, daar tegenin. “Lees maar na in Exodus.” Pastor Duzijn reageert verrast: “Dat Gerard Reve dit allemaal bij u losweekt: ik vind het bijzonder!” Hij is zelf de volgende spreker in de eerste serie Martinhuislezingen.
Op 7 maart zal hij spreken over ‘God en het goede; filosofisch-theologische achtergronden van de Reformatie’, in voor eenieder begrijpelijke taal. De lezingen beginnen ’s avonds acht uur en duren tot ongeveer half tien, met een korte pauze.
