Sensory play: prikkel de zintuigen van je kind

Klei is met uitstek geschikt om je fantasie en creativiteit op los te laten. Met voedingskleurstoffen maak je zelf de mooiste kleuren, zoals het zeegroen van deze slak.

Sensory play: prikkel de zintuigen van je kind

Voelen, ruiken, proeven, zien en horen: het prikkelen van de zintuigen van kinderen tijdens het spelen zou hun ontwikkeling op diverse gebieden stimuleren. Daar heb je helemaal geen ‘fancy’ speelgoed voor nodig, dat vind je gewoon in de keukenkastjes of maak je zelf, van simpele ingrediënten.

Tekst: Grietje de Jong-Taekema
Foto’s: Klaas Rozema

Bij sensory play kun je werkelijk alle materialen gebruiken die je maar voor handen hebt. Denk aan schuim, rijst, kralen, schelpen, watten, zand, stenen, knopen, scheerschuim… En de materialen kunnen gemakkelijk worden aangepast aan de leeftijd van het kind. Zo kunnen baby’s die zelfstandig kunnen zitten er al mee uit de voeten, maar is het ook fijn voor oudere kinderen. Juist het even concentreren op de zintuigen kan een kind dat overstuur is, kalmeren. Zo kunnen ze, om rustig te worden, bijvoorbeeld in kleine waterballonnetjes knijpen, die gevuld zijn met klei of bloem.

Sensory play is een hele veilige manier van spelen en ontdekken, omdat er geen ‘goed of ‘fout’ is, alles kan en mag. Spelen meerdere kinderen samen, dan delen zij de ervaringen en ontdekkingen, wat ook hun sociale ontwikkeling ten goede komt.
Sensory play zou tevens de taalontwikkeling stimuleren. Het kind moet namelijk omschrijven wat het voelt, ziet, hoort en ruikt. Is de textuur schuimig, vloeibaar, vast, plakkerig? Ruiken ze kruiden, zeep, of scheerschuim? Voeg bijvoorbeeld eens kaneel of cacao toe aan de het kleirecept van hiernaast. Of gebruik babyolie in plaats van olijfolie, dat zorgt voor een hele andere geur.

Bij sensory play wordt veel gebruikt gemaakt van voedingskleurstoffen om de materialen te kleuren. In de meeste recepten zijn ook prima natuurlijke voedingskleurstoffen te gebruiken. Dat is vooral fijn als het materiaal ook kan worden gegeten. Een voorbeeld van sensory play dat iedereen wel kent is natuurlijk vingerverf. Ook dit is zelf te maken, bijvoorbeeld met dikke Griekse yoghurt en kleurstoffen. Dan is het niet erg als er per ongeluk een vinger wordt afgelikt. Een ander bekend voorbeeld is de zand- en watertafel die in de meeste kleuterklassen te vinden is.
Stem de materialen af op het jaargetijde en de daarbij horende thema’s. Maak bijvoorbeeld straks met Pasen een bak met stro, paaseitjes, kleine kuikentjes en kippen. Of maak paaseieren met verschillende texturen: bijvoorbeeld met knopen erop geplakt en met pluizig draad omwikkeld.

Kinderen kunnen met de speelrecepten op deze pagina verschillende structuren en materialen ontdekken, onderzoeken en hierbij hun creativiteit aanspreken.

Recept voor klei

Met klei maak je alle vormen die je maar wilt.
Ingrediënten:
• 100 gram bloem
• 70 gram zout
• 2 eetlepels citroensap (of 1 thee­­lepel aluin)
• 250 ml water (begin met de helft van dit water en voeg de rest toe als het nodig is)
• 1 eetlepel olie
• 2 eetlepels voedselkleurstof (optioneel)

Doe alle ingrediënten in een steelpan en zet het op het vuur. Roer het door elkaar met een houten lepel. Het wordt dan steeds vaster. Even goed laten afkoelen en door elkaar kneden. Met de voedingskleurstoffen kun je verschillende kleuren klei maken. Bewaar het in de koelkast, dan blijft het wekenlang goed.

Het internet wemelt van kleirecepten, ingewikkelde, maar ook hele simpele. Een alternatief voor het vorige is dit recept met slechts twee ingrediënten: maismeel en crèmespoeling. Eventueel kleurstof toevoegen.
Doe één deel crèmespoeling in een kom. Voeg daar twee delen maismeel aan toe en roer dit goed door elkaar. Met kleurstoffen kun je verschillende kleuren maken. Dit voelt wel anders dan ‘gewone’ klei, maar om snel even te maken kan het een uitkomst zijn. Natuurlijk wel even opletten dat kleintjes het niet in de mond stoppen.

Maak zelf zand en sneeuw

‘Moonsand’ wordt het wel genoemd, speelzand, het kleeft wat gemakkelijker aan elkaar dan gewoon zand. En het is heel simpel zelf te maken.

Meng drie kopjes bloem met een half kopje babyolie met een vork door elkaar. Om het langer te kunnen bewaren kun je er citroensap doorheen doen, een paar druppels.

Bij kleintjes die nog geneigd zijn in de mond te stoppen waar ze mee spelen is het handiger een andere variant te maken. Meng bijvoorbeeld twee kopjes bruine suiker, twee kopjes maismeel goed en voeg dan tien eetlepels plantaardige olie toe (bijvoorbeeld olijfolie). Geeft er kleine vormpjes bij en laat ze lekker voelen, kneden en creëren.

Als variant hierop kun je ook zelf ‘sneeuw’ maken. Door het gebruik van de baksoda (zuiveringszout of natriumbicarbonaat) voelt de sneeuw zelfs echt wat koud aan. Dit maak je met scheerschuim en baksoda.
Spuit de gewenste hoeveelheid scheerschuim in een grote kom en doe er baksoda doorheen. Houd ongeveer de verhouding 1:1 aan. Dus één bus scheerschuim verhoudt zich tot één pak baksoda (Arm and Hammer, onder andere verkrijgbaar bij de Toko) van 454 gram. Meng dit goed door elkaar tot je ongeveer de consistentie van sneeuw hebt.
Doe het daarna in een grote, lage plastic bak en laat de kinderen naar hartelust ploegen en scheppen met tractors en autootjes met laadbak.

Kliederen en experimenteren

Lekker kliederen met een bord vol scheerschuim en een kwast met verf. Scheerschuim is een dankbaar knutselmateriaal. Met scheerschuim, witte schoollijm en voedingskleurstof maak je bijvoorbeeld ‘3D-verf’, waarmee kinderen de mooiste kunstwerkjes kunnen maken op een canvas of gewoon op papier.