Als monumenten konden praten...

De Stichting Monumentenbehoud Noardeast-Fryslân (tot 2019 Dongeradeel) bestaat 30 jaar en dat willen ze weten ook! Daarom viert de stichting dit jaar feest en dat wil het bestuur vooral doen door de monumenten van de stichting onder de aandacht van een breed publiek te brengen en wel op vrijdag 6 oktober en zaterdag 7 oktober a.s.

Monumenten onder de mensen brengen

In december 1993 werd op initiatief van wethouder Aukje Visser en gemeenteraadslid Wim Bangma een stichting opgericht om het beheer en onderhoud van gemeentelijke monumenten te verzorgen. Die monumenten in de voormalige gemeente Dongeradeel – op dat moment 26 kerktorens en zeven windmolens – werden voor een symbolisch bedrag aan de stichting in eigendom overgedaan.

Een stichting kon niet alleen meer subsidies verkrijgen voor het noodzakelijke onderhoud, maar was ook flexibeler en actiever in het ‘onder de mensen brengen’ van al dat culturele erfgoed. 

Zo werden in de loop der jaren lesbrieven voor het basis- en middelbaar onderwijs uitgegeven, werd meegewerkt aan Open Monumentendagen en was men betrokken bij een landelijke pilot ‘Sprinklers in molens’. Met medewerking van het bestuur werd de bouwvallige poldermolen ‘De Mearmin’ in 2016 verplaats naar openluchtmuseum ‘De Sûkerei’ in Damwâld en zo kon deze behouden worden. In 2021 fuseerde de Stichting met de gelijknamige stichting in Ferwerderadiel en nam de kerktoren van Wânswert en het Museumkerkje van Jannum over in beheer.

Geld bij elkaar schrapen

Maar de hoofdzaak van de stichtingsactiviteiten betrof in al die jaren het onderhouden, restaureren en in stand houden van de monumenten. Jaarlijks wordt daarin voor vele duizenden euro’s geïnvesteerd. Dat geld komt uit bijdragen van het Rijk, de Provincie en een jaarlijkse bijdrage van de Gemeente Noardeast-Fryslân. Voor de rest moet het stichtingsbestuur gelden bij elkaar schrapen bij landelijke en provinciale stichtingen en instanties als de Postgiroloterij of het Prins Bernhard Cultuurfonds.

Altijd weer een hele klus, maar ook dankbaar werk als een monumentaal gebouw er weer spik en span en netjes in de verf bijstaat. En of het nu gaat om het draaiend houden van de molens of het bestuurswerk, het zijn vrijwel allemaal vrijwilligers die zich hiervoor inzetten.

Carrousel-symposium

Op vrijdag 6 oktober wil het stichtingsbestuur daarom met relaties, vrijwilligers en genodigden tijdens een bijzondere bijeenkomst in de Grote Kerk stilstaan bij 30 jaar monumentenbehoud in Noardeast-Fryslân. Na een feestelijke opening zullen de gasten tijdens een carrousel-symposium langs drie gerenommeerde sprekers geleid worden, die een monument zijn eigen verhaal laten vertellen. Want wat als de monumenten in Noardeast-Fryslân konden praten... 

Alternatieve Open Monumentendag 

Maar het grote feest voor en met iedereen in onze gemeente Noardeast-Fryslân is op zaterdag 7 oktober als de Stichting een Alternatieve Open Monumentendag organiseert: bijna alle monumentale kerken/ kerktorens en molens in voormalig Dongeradeel zijn dan geopend voor het publiek en in veel kerken zijn rondleidingen. In Dokkum vinden lezingen en muziek- of theateruitvoeringen plaats. 

Om 11.00, 13.00 en 15.00 uur zijn lezingen in de Grote Kerk op de Markt, in het Stadhuis aan De Zijl en in molen Zeldenrust op het Baantjebolwerk. In de Grote Kerk vertelt dendrochronologisch onderzoeker Paul Borghaerts over zijn onderzoek naar het hout waarmee de kapconstructie van de Dokkumer kerk werd gebouwd, in het Stadhuis vertelt oud-directeur van Paleis het Loo Johan de Haan het verhaal van de huiselijke Vroedschapzaal en in molen Zeldenrust spreekt directeur van De Hollandsche Molen Nicole Bakker over 100 jaar molenbehoud. Bij Museum Dokkum is (gratis / later voor € 1,50) een routefolder verkrijgbaar langs alle panden in de Dokkumer binnenstad die met behulp van SOM-gelden werden voorzien van een historische naam. In het Stadhuis kunt u informatie krijgen over de Stads Ontwikkelings Maatschappij (SOM).

Beiaardier Auke de Boer bespeelt tussendoor het carillon van het Stadhuis en organist Pieter Lanting het orgel in de Grote Kerk en bij de drie monumenten waar lezingen zijn, kunt u verrast worden door theaterspel van de toneelgroep van Ruth Hanemaaijer. Voor de kinderen zijn er knutselwerkjes en doe-boekjes verkrijgbaar bij de molens en in de kerken. Kortom genoeg te doen en te beleven om met het hele gezin langs alle ‘pratende’ monumenten in uw gemeente te gaan!

Gratis routekaart

Voor deze feestelijke, alternatieve Open Monumentendag is een prachtige routekaart samengesteld met de locaties van alle 28 kerktorens/ kerken (op het Vituskerkje in Wetsens na) en 7 windmolens in voormalig Dongeradeel en Ferwerderadiel die geopend zijn. Op deze kaart is ook aangegeven welke kerken alleen ’s middags te bezoeken zijn. Deze routekaart is gratis af te halen bij Museum Dokkum of op 7 oktober bij alle geopende monumenten verkrijgbaar. Een digitale versie is te downloaden op de website van de stichting, waar u tevens stichtingsnieuws en -info kunt volgen, lesbrieven kunt downloaden of contact met het bestuur kunt opnemen: www.monumentenbehoudnef.nl