Trots op behoud van functies voor het dorp

De buitenkant van de oude zuivelfabriek (rechts) met moderne aanbouw. Links Johan Timmermans in de compleet gerestaureerde binnenkant van het pand. (Foto: Klaas Rozema)

Erfgoed modern herbestemmen is passie van ondernemer Johan Timmermans
Trots op behoud van functies voor het dorp

GARYP – Gariper ondernemer Johan Timmermans (32) van bouw- en renovatiebedrijf De Timmermantsjoender heeft een speciale missie. Hij wil (industrieel) erfgoed behouden door er een praktische bestemming aan te geven. De oude zuivelfabriek ’De Eendracht’ in zijn eigen dorp bruist weer van de activiteit sinds Johan het pand kocht en omtoverde tot multifunctioneel gebouw. “Ik tink no nei oer it behâld fan Fryske pleatsen.”

Door Marije Blacquière

Met voldoening kijkt Johan Timmermans naar de gerenoveerde zuivelfabriek, die deels uit 1870 stamt.  Van buiten heeft het pand een opknapbeurt gekregen met onder andere nieuwe kozijnen. Van binnen heeft een complete metamorfose plaatsgevonden, met behoud van de meeste oude elementen.

Schoolplaten aan de muur herinneren aan de activiteiten die in een zuivelfabriek plaatsvonden. Op de tekeningen zijn dezelfde gele vloertegels te zien als in het Gariper gebouw. De afgelopen decennia was er niet veel activiteit in de oude zuivelfabriek, vertelt Johan. Hij vond dat zonde. “It is sa’n prominent gebou foar Garyp.”

Rommel

Dorpsgenoten verklaarden hem voor gek toen hij vertelde dat hij het pand wilde kopen, opknappen en herbestemmen. “Wat moatst mei dy rommel, wie de earste reaksje. Mar ik wie der fan oertsjoege dat it moai wurde soe. Yn sa’n gebou sit in hert! It moat allinnich begjinne te klopjen.”
Toen Johan met een gedegen plan kwam, deed de gemeente Tytsjerksteradiel een duit in het zakje via ’Kansen voor Kernen’, van waaruit dorpen langs de Centrale As geld kunnen krijgen om openbaar terrein opnieuw in te richten. De provincie Fryslân kende ISV-subsidie (Investeringsbudget Stedelijke Vernieuwing) toe. “Sûnder dy subsydzjes hie it net kind”, zegt Johan.

Hij nam niettemin een flink financieel risico toen hij in 2011 het pand kocht, zonder te weten welke instellingen wilden meedoen. “Soks moatte jo net fan tefoaren tichttimmerje wolle”, zegt Johan. “Minsken wolle earst wat sjen.” Dus staken veertig man namens de Timmermantsjoender de handen uit de mouwen om het pand een flinke opknapbeurt te geven. Johan en zijn gezin kochten de oude directeurswoning achter de zuivelfabriek en gingen er wonen.

Het werkproces liep gesmeerd, niet in de laatste plaats doordat Johans eigen bedrijf de renovatie uitvoerde. “Ik wie de eigner, de bouwer en de behearder fan it gebou. Dus it hoegde net oer allegear skiven. De boutiid wie dêrtroch folle minder lang as mei in projektûntwikkeler.”

Dorpsfuncties

Nu, drie jaar later, is het dagelijks een komen en gaan van mensen. Daar zorgen de huurders van de ruimten binnen het pand wel voor: de zuivelfabriek biedt plaats aan huisarts/apotheker Veldhuizen, fysiotherapiepraktijk Smith, Pedicure Praktijk Hieke en Thuiszorg De Friese Wouden, Kinderopvang Garyp en peuterspeelzaal Lyts Grut. Er zijn zes tweepersoons zorgappartementen gebouwd, waarvan nu nog twee beschikbaar zijn.

“It doarp hat der sa wat funksjes by krigen”, zegt Johan. De huisarts moest een plekje hebben: die was gevestigd in noodunits. Dat geldt ook voor de peuterspeelzaal. “Soarch­-appartimenten wiene der noch net yn Garyp”, vult Johan aan. “En de wyksuster hat har eigen post yn it gebou, njonken de húsarts. Sy oerlizze elke wike. Wat fan earder is dus eins werom brocht.”

Tegelijkertijd maakt het nieuwe gebouw met alle functies het een stuk makkelijker voor de Gariper, zegt de ondernemer. Hij zou daar nog wel verder in willen gaan. Het deel in de fabriek dat nog geen bestemming heeft, zou hij graag ingericht zien als zaal waar Garipers na een operatie kunnen “útsliepe”. “Ast bygelyks in nije heup krigen hast, hoechst net per se yn in sikehûs te bliuwen. Kinst ek ergens oars wêze as dêr in bêd en soarch is.” Ziekenhuizen worden zo ontlast en kunnen bezuinigen, en mensen kunnen dicht bij huis herstellen, is het idee van Johan. “Ik fyn it wol in nobele gedachte. Mar it is earst noch takomstmuzyk.”

De ondernemer is er trots op dat het gebouw geen gemeenschapsgeld nodig heeft om te blijven bestaan. Het project wordt om die reden vermeld in een boek over het herbestemmen van industrieel erfgoed, vertelt Johan: van de panden die bij de vijfjarige pilot van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap zijn aangesloten, is de Gariper zuivelfabriek landelijk een van de veertig oude industriële panden die zichzelf voor langere termijn kunnen bedruipen. Johan ziet dat voor veel meer historische panden werken. “At der geskikte brûkers yn bygelyks it Woudagemaal komme, kin it dêr ek!”

Energie

Op 8 november wordt de gerenoveerde zuivelfabriek officieel geopend. Voor Johan en andere betrokkenen het einde van een tijdperk van heel hard werken. “Ik ha der wol ris nei útsjoen, dat it klear wie”, zegt Johan. “Mar alle positieve reaksjes jouwe sa’n bult enerzjy dat ik hast al wer oan in nij projekt tink.”

Het herbestemmen van oude boerderijen, bijvoorbeeld. “It ferhaal giet dat der oer in pear jier tolvehûndert pleatsen leech steane. Hoe giest dêr mei om? Ik fyn it nijsgjirrich om dêr oer nei te tinken.” Johan heeft er wel ideeën over. “Kinst der bygelyks seishûndert bewarje en dêr in bestemming foar sykje.”

Door het zuivelfabriekavontuur zal een nieuw project hem makkelijker afgaan, verwacht Johan. “Ik haw der in soad fan leard. Kadaster, regeljouwing, dat soarte saken.” Maar voordat het zover is, geniet Johan met volle teugen van zijn succesverhaal. “Ik fyn it prachtich om te sjen hoe­folle minsken der yn ien dei yn en út rinne. Dat is miskien wol it oantal minsken dat der yn de fjirtich jier hjirfoar yn totaal yn’t fabryk west hawwe.”