“De Meestervervalser vertelde tot in detail hoe hij honderden paspoorten vervalste”

Hans Helmholt samen met zijn kleindochters Silke (links) en Marrit op een schans van de fierljepvereniging in Burgum. (Foto: Klaas Rozema)

Hans Helmholt beëindigt zijn carrière bij de politie
“De Meestervervalser vertelde tot in detail hoe hij honderden paspoorten vervalste”

BURGUM – De Politie, Eenheid Noord-Nederland, neemt vrijdag afscheid van een opvallende collega. Gepassioneerd en sociaal betrokken deed de in Burgum wonende Hans Helmholt 41 jaar lang zijn werk. Nu – 62 jaar – gaat hij met pensioen. VluchtelingenWerk Tytsjerksteradiel heeft hem al weten te strikken voor een vrijwilligersfunctie. Collega’s bij de politie kunnen zich niet voorstellen dat hij echt een punt zet achter zijn indrukwekkende carrière.

Karoline van den Donker

Hans Helmholt neemt afscheid als wijkagent, maar zelfs dat is opmerkelijk. Hij had jarenlang leidinggevende functies, onder andere bij de recherche waar hij nationaal en internationaal samenwerkte in de bestrijding van de zware en georganiseerde criminaliteit.

“Ik werd vier jaar geleden opa, en wilde één dag in de week op mijn kleindochter passen. Inmiddels zijn er twee kleindochters”, geeft Helmholt als verklaring. Hij volgde zijn hart met deze stap. “Het gaf mij ook de kans om in mijn laatste jaren bij de politie te doen waarvoor ik in 1975 bij de politie was gegaan”, zegt Helmholt.

Sociaal maatschappelijk werk
Na een bewogen arbeidsverleden, waarin hij afschuwelijke ongelukken van dichtbij meemaakte, drugsbendes oprolde, mensensmokkel aanpakte en leiding gaf aan spannende, gruwelijke of markante politie-acties, deed hij zijn werk als wijkagent met evenveel passie.
“Ik ben geschrokken van de hoeveelheid ouderen-mishandeling die er ook in de dorpen is”, zegt Hans Helmholt. “En mensen hebben hun mond vol over jongeren en verslaving, maar ik ben bij heel wat problemen betrokken geweest waarin de alcoholverslaving van de ouders een grote rol speelde; ouders van jeugd in de dorpen Hurdegaryp, Eastermar, Noardburgum en Jistrum.”

Helmholt volbracht zijn sociaal-maatschappelijke rol als wijkagent met grote betrokkenheid. “Door de mensen te kennen en goed te luisteren kun je veel ellende verzachten.”

De mensen kennen helpt
Wie dacht dat zware criminaliteit in Friese dorpjes niet voorkomt en dat terreurverdachten daar niet wonen, heeft het mis. “Op een gegeven moment was het hele land in rep en roer, want in een van mijn dorpen zou een terreurverdachte zich verschansen. Ik had goed contact met de moeder van deze jongen en wist waardoor hij als terreurverdachte in het vizier van de politie was gekomen. Ik vond het onterecht dat hij als zodanig werd gezien, maar kon juist daarom helpen toen ze hem oppakten.”

Recherche in Drachten
Van 2006 tot 2012 was Helmholt chef van het rechercheteam in Drachten. In die functie gaf hij leiding aan de mensen die in 2008 de moordenaar van Murkje de Vries uit Kootstertille achtervolgden. “Ik zat thuis op de bank toen ik rond 23.00 uur werd gebeld dat er een schietpartij was in Harkema. Mijn mensen die piketdienst hadden, gingen er naar toe. Ik werd opnieuw gebeld. De meldkamer vertelde dat er een tweede schietpartij was, nu in Kootstertille, maar met waarschijnlijk dezelfde dader. Er volgde een spannende nacht. Het was duidelijk dat deze man op strafexpeditie was, maar we hadden geen idee wat hij van plan was. Wij zagen via zijn gsm dat hij richting Duitsland ging. We hebben onmiddellijk contact gelegd met onze Duitse collega’s en toestemming gevraagd hem daar aan te houden. We hadden hem vier uur ‘s ochtends. Het hele land haalde opgelucht adem, want niemand wist welke potentiële slachtoffers hij nog meer op zijn lijstje had.”

Internationele samenwerking
Het was niet de enige internationale samenwerking die Helmholt in zijn carrière bij de politie meemaakte. Integendeel. Internationale en zelfs intercontinentale samenwerking speelde altijd een belangrijke rol in zijn werk. “Het begon al in Limburg, waar ik in 1976 aan de slag ging bij de Landgroep Eijsden. Nederland is daar vijftien kilometer breed. We hadden dagelijks te maken met rechercheteams in Duitsland, België en Luxemburg.”
In 1984 werd Hans Helmholt districtrecherceur bij de Rijkspolitie Friesland. In 1994 volgde er een functie waarin hij unithoofd was bij het Kernteam Noordoost-Nederland, locatie Groningen. Dit rechercheteam hield zich interregionaal bezig met drugs- en mensensmokkel. “Onze unit richtte zich vooral op heroïnesmokkel vanuit Turkije en Klein-Azië. Maar omdat de voormalige Oostbloklanden ook onder ons aandachtsgebied vielen, raakte ik op een gegeven moment betrokken bij een immense mensensmokkelzaak waarbij de bron vanuit Kiev werkte.”

Meestervervalser was een genie
“We kregen de opdracht uit te zoeken hoe het kwam dat er in Canada diverse mensen tegen de lamp waren gelopen met een vals paspoort. Het spoor vanuit Canada leidde naar Nederland, dat als transitieland leek te fungeren,” vertelt Hans Helmholt over de aanvang van de ‘klus’.
In Groningen was een verdachte opgepakt die iets met de meesterlijk vervalste paspoorten te maken had. Het team van Helmholt werd gevraagd verder onderzoek te doen. Het spoor leidde uiteindelijk naar de man die in de landelijke pers bekend kwam te staan als de ‘Meestervervalser’.
“Dat was een genie uit Iran die bij machte bleek het uiterst beveiligde Nederlandse paspoort te kraken. Er waren net daarvoor twee staatssecretarissen en een minister gestruikeld over die paspoorten, dus de aanhouding van onze meestervervalser gaf heel wat opschudding,” grinnikt Helmholt over deze ‘bijvangst’.

De Iraniër werd veroordeeld tot vijf jaar cel. “Vond ik fors”, zegt Helmholt. De officier vroeg zich in zijn requisitoir af hoe het oordeel van de rechtbank zou zijn geweest, als deze man in 1938 was aangehouden en in plaats van landgenoten, die een leven onder het regime van de Ayatollah niet zagen zitten, Joden had geholpen hun land te verlaten. “Maar ja, behalve dat hij landgenoten hielp een toekomst elders op te bouwen, verdiende hij ook grof geld aan hen, dus in die zien was het wel zeker een criminele daad.”

Verdiend pensioen
Vrijdag neemt Helmholt afscheid van de Politie tijdens een receptie in partycentrum De Pleats. Bang voor een ‘zwart gat’ is de gedreven Burgumer niet. Natuurlijk blijft hij zich inzetten voor de fierljepvereniging in Burgum waarvan hij al twintig jaar voorzitter is. Daarnaast heeft hij zich opgegeven bij zijn kerkelijke organisatie voor het bijzonder pastoraal wijkbezoek dat zich richt op mensen met een verstandelijke beperking.
Tenslotte gaat hij bij VluchtelingenWerk aan de slag als vrijwilliger in de rol van maatschappelijk begeleider. Met zijn eerste opdracht is hij al begonnen: mensen uit Eritrea die asiel hebben gekregen, helpt hij verhuizen uit het azc in Drachten om zich te vestigen in een gezinswoning in Burgum.

Het politieleven zal in huize Helmholt voortleven via de zonen Bart (34) en Thomas (30). Beiden zijn beroepsmatig in de voetsporen van hun vader getreden; ook de beide schoondochters werken bij de politie.