Kunstfotografe Maartje Roos legt Friese volksverhalen vast
NieuwsMaartje Roos werkt aan één van haar creaties. (Foto: Klaas Rozema)
Kunstfotografe Maartje Roos legt Friese volksverhalen vast
HURDEGARYP – Friese volksverhalen worden op magische wijze verbeeld door Hurdegariper kunstfotografe Maartje Roos. Op plekken waar de Centrale As binnenkort langsvoert, legde ze vast wat straks verdwijnt of verandert. Door de foto’s te bewerken voegde ze er het eeuwige aan toe van de plaatselijke overgeleverde verhalen.
Aan de muur van Maartjes huis in Hurdegaryp prijkt een groot doek met een Johannes Vermeer-achtig ogend tafereel. In een oud huisje is een vrouw in klederdracht aan het werk en zit een vrouw in een stoel. Opvallend is de donkere, hier en daar bijna zwarte omgeving en de lichtval op de mensen en voorwerpen. Deze schilderachtige plaat is toch echt een foto. Of nee, het zijn er velen: Maartje bewerkte ze met groot geduld en precisie tot één afbeelding.
Eigenlijk houden de kunstwerken van Maartje Roos het midden tussen foto’s en schilderijen. Dat blijkt wel uit de manier waarop ze te werk gaat: ze maakt soms wel tientallen foto’s en bewerkt die op de computer tot één, vaak magisch ogend, geheel. Licht speelt daarin een belangrijke rol.
Op die manier legt ze ook een viertal Friese volksverhalen vast. De opdracht kwam van de provincie Fryslân en de gemeenten Dongeradeel, Dantumadiel, Tytsjerksteradiel en Smallingerland voor een themamagazine fotografie dat eind dit jaar wordt uitgebracht in verband met de aanleg van de verkeersader Centrale As, tussen Dokkum en Nijega. Bij de afbeeldingen die Maartje maakte, wordt het betreffende volksverhaal beschreven. In het themanummer komt tevens een aantal voor- en tegenstanders van de nieuwe weg aan het woord.
Maartje legde de verhalen vast van de ‘spookhond’ van de Simmerdyk (tussen Hurdegaryp en Burgum), en van het Skilige Pypke (de brug in de Bovenweg tussen Feanwâlden en De Westereen, die straks moet wijken voor de Centrale As), waar het zou spoken. Ook maakte ze een kunstwerk van het verhaal achter de Goddeloze Singel en het Goddeloos Tolhuis langs de Valomstervaart bij Feanwâlden, en van Dokkum, over de bron van Bonifatius: die werd gevonden doordat een paard met zijn voet vast kwam te zitten. Bij het eruittrekken daarvan spoot er water omhoog. De figuranten in de volksverhalen-serie komen allemaal uit de buurt. “Dat woe ik graach, om it gehiel noch wat regionaler te meitsjen.”
Vele uren stak ze in de afbeeldingen, met een prachtig resultaat. “Earst bin ik in pear kear op de lokaasje west”, vertelt ze. “Efkes sjen wanneer’t it ljocht wie sa’t ik it hawwe woe.” En dat komt precies. Afspraken met personen die op de foto’s zouden figureren werden verzet als het licht niet helemaal goed viel. Op een volgend moment had ze meer geluk. “De sinne hoecht soms mar in pear tellen te skinen en dan tink ik: ‘Nó haw ik ‘m!”
Foto’s van personen, dieren en andere details worden vaak op een ander moment gemaakt, maar ook dan moet het licht perfect zijn en corresponderen met de basisfoto. “Ik kom soms wol mei seis flitsers.” En dan bewerkt Maartje de verschillende foto’s op de computer tot één beeld. “Dêr bin ik oait ris mei begong. Ik hie it gefoel dat ik mear mei fotografy woe as allinnich registrearje. Doe bin ik begong mei tekenjen, skilderjen mei fotomateriaal, yn it programma Photoshop.”
In Harlingen maakte ze haar eerste serie ‘illustratieve’ foto’s. “Der gong in wrâld foar my iepen.” Terwijl ze hoge ogen gooide op de Fotoacademie in Groningen, ontwikkelde ze haar eigen stijl. Ze studeerde cum laude af en daarna ging het snel. Maartje maakte al vier keer deel uit van groepsexposities in New York, is één van een honderdtal Nederlanders die is uitgekozen voor het boek ’New Dutch Photography Talent’ (verschijnt eind november), speelde een belangrijke rol in de vormgeving van een dik jubileumboek over attractiepark De Efteling en wordt geregeld gevraagd voor grote en kleinere opdrachten. Haar fotokunstcollectie wordt vertegenwoordigd door exclusief fotobureau en agentschap Beeldagent. Op die website (www.beeldagent.nl) is werk van haar te zien, evenals op haar eigen site: www.roosphotography.nl.
Ook gaat ze graag op pad voor ‘vrij werk’. Vooral in deze tijd van het jaar kan Maartje haar hart ophalen. “It moaiste ljocht fyn ik krekt foar of nei in reinbui, oan it ein fan’e middei, yn’e hearst.” Daarom trekt ze er in de herfst geregeld op uit om foto’s te maken van mooie luchten en landschappen. In Friesland kan dat te kust en te keur, vindt ze, en daarom woont ze er graag. “En ek omdat saken hjir wat ienfâldiger te regeljen binne.” Dat ondervond ze bijvoorbeeld toen ze Friese paarden en ruiters nodig had voor haar foto over het Dokkumer volksverhaal. “Fia-fia wie dat aardich flot foarinoar.” De mannen op de paarden mochten zich een week lang niet scheren van de fotografe, en ook daar werd netjes gehoor aan gegeven.
Toch zou ze er niet voor schuwen om haar biezen te pakken en te verhuizen naar een grote stad, of zelfs naar een ander land. “Myn dream is om te wurkjen foar grutte merken. En it liket my fantastysk om oait in solo-eksposysje te hawwen yn in galerie en noch moaier, yn musea yn binnen- of bûtenlân.
Door Marije Blacquière
