Amelia van der Bij uit Drachten hielp in Griekenland de vluchtelingen

Amelia vertrok zondag naar Macedonië. (Foto: Klaas Rozema)

Amelia van der Bij uit Drachten hielp in Griekenland de vluchtelingen
“Ik wil met eigen ogen zien welke hulp nodig is”

DRACHTEN – Van 2 tot 18 november was Amelia van der Bij in Griekenland. Ze verbleef twee weken op een van de stranden van Lesbos. Niet om vakantie te vieren, zoals je misschien van een 21-jarige verwacht. Amelia kocht een vliegticket om met eigen ogen te zien hoe vluchtelingen op doorreis zijn. “Ik heb geholpen waar ik kon”, zegt ze, weer thuis in Drachten.

Door Karoline van den Donker

Amelia werkt bij de ING Bank, op de afdeling Nabestaanden Desk. Ze ging er in juli 2014 werken omdat ze nog niet wist wat ze wilde gaan doen na het behalen van haar MBO-opleiding Communicatie & Marketing. Deze week nam ze ontslag. Ze wil kinderen in noodsituaties gaan helpen.

Een paar maanden geleden besloot Amelia dat ze wilde gaan reizen. Om daarvoor te kunnen sparen ging ze bij haar ouders in Drachten wonen. Waarheen ze wilde reizen, dat wist ze nog niet. Dat veranderde echter snel toen ze in oktober de vreselijke beelden van vluchtelingen zag op de televisie. Dáár wilde ze heen. Met eigen ogen zien, hoe de situatie is. Kijken welke hulp er gegeven wordt en welke niet.

“Ik benaderde twee organisaties die zich inzetten voor vluchtelingen, Star Fish en de Nederlandse Stichting Bootvluchtelingen. Beiden gaven aan geen vrijwilligers nodig te hebben. Daarom  ben ik  op eigen houtje naar Griekenland gegaan.” Amelia vond het adres van een hotel dat gunstige tarieven hanteert voor vrijwilligers en vertrok.

De vrijwilligers helpen de verkleumde, angstige mensen uit hun zwemvesten

Haar resolute besluit werd mogelijk gemaakt door haar werkgever. Die gaf haar gelegenheid om vrij te nemen en sponsorde bovendien haar vliegticket. Het thuisfront, inclusief haar vriend, steunde haar eveneens van alle kanten.

Vrijwilligershotel
Aangekomen in Griekenland had Amelia geen idee wat ze zou gaan doen. Ze had thuis bedacht  een auto te huren en eerst wat rond te rijden. Dat bleek echter niet mogelijk, omdat ze nog geen 23 jaar was. “Het was ook niet nodig. In mijn hotel bleken heel veel mensen te zitten zoals ik: mensen die zelfstandig naar Griekenland waren gekomen om te helpen.”

Ze ontmoette mensen van allerhande nationaliteiten, met allemaal hetzelfde idee: helpen. Sommigen deden dat vanuit een christelijke geloofsovertuiging. Er waren evenzovele moslims en mensen met een humanistische levensvisie zoals Amelia. “Ik had niet gedacht dat er zoveel mensen waren met dezelfde passie.”

De eerste dag al ontmoette ze mensen die aanboden haar wegwijs te maken op Lesbos. Direct de eerste avond ook, kromp haar hart samen van ontzetting. Voor haar ogen ontstond tumult op het strand. De Griekse kustwacht bleek te zijn uitgevaren om een groep drenkelingen uit zee te redden. Een tienjarig jongetje had het niet overleefd. Een vijfjarig meisje werd gereanimeerd. “Zij is de volgende dag overleden.”

Twee kampen: één voor Syriërs en één voor de andere vluchtelingen

Amelia heeft geen idee hoe vaak er drenkelingen uit zee worden gehaald. Wel weet ze inmiddels hoe dagelijks tientallen rubberboten en vissersboten aankomen op de talloze Griekse stranden.

Turen in de verte
“Vlakbij mijn hotel waren twee strandjes. Op één ervan stond een tent van de Noorse hulporganisatie A Drop in The Ocean. “Ik vroeg of ik iets voor ze kon doen.” Haar hulp was meer dan welkom. “Ik kreeg een verrekijker in mijn hand geduwd en tuurde de zee af om te kijken of er een boot onze kant op kwam.” Zodra dat zo was – en lang hoefde ze niet te wachten – werden de vrijwilligers die elders in de omgeving actief waren, opgetrommeld om te komen helpen. Arriveerde er een rubberboot, dan zaten daar meestal vijftig mensen op. Kwam er een vissersboot, dan stroomden er wel honderd of tweehonderd mensen tegelijkertijd op het strand.

De vrijwilligers hielpen de verkleumde, angstige mensen uit hun zwemvesten. Ze stelden de vluchtelingen gerust, probeerden hen een gevoel te geven van veiligheid. “De meesten reageerden wantrouwig”, zegt Amelia, terugkijkend op de indrukwekkende gebeurtenis. “Ze konden het bijna niet geloven dat ze bij ons veilig waren.”

Ze sprak in de loop der tijd met heel veel mensen. Vrijwilligers die haar vertelden over de gang van zaken in Griekenland. Vluchtelingen die verhaalden over het kamp waaruit ze een paar uur daarvoor waren vertrokken.
Amelia hoorde hoe de mensen voor hun verblijf in de illegale Turkse opvangkampen en de overtocht per boot, veel geld hadden moeten betalen. “De bedragen die genoemd worden verschillen, maar de meeste mensen hebben wel duizend tot drieduizend euro per persoon betaald om de illegale overtocht naar Europa te kunnen maken”, zegt Amelia.
Een man vertelde dat de mensen die eenmaal in het opvangkamp waren, niet meer terug konden. Bewakers met soms zelfs geweren bepalen wie wanneer een zwemvest ontvangt en moet instappen. Willen ze niet meer, dan worden ze gedwongen. Er zijn mensen die heel veel geld verdienen aan deze situatie”, zegt de Drachtster.

Droge kleren
Amelia bracht meestal de kinderen vanaf de boten naar de tent. Daar kregen ze droge kleren, wat te eten en te drinken. Daarna gingen ze naar het tussenkamp bij Oxy.
Oxy is een uitgaansgelegenheid vlakbij het hotel waar Amelia overnachtte. Op de parkeerplaats is een tijdelijke opvanglocatie gerealiseerd. Vanaf hier rijden er bussen naar het registratiekamp in Mythimna. De mensen die in Oxy aankomen moeten allereerst een buskaart ophalen. “De kleur van je buskaartje gaf aan in welke bus je mocht stappen. Dus eerst vertrokken bijvoorbeeld alle mensen  met een geel kaartje, daarna de mensen met een rood kaartje. Zo werd voordringen voorkomen.”
Er kwamen zoveel vluchtelingen per dag aan dat ze niet altijd dezelfde dag nog met een bus konden. “Zodra het donker werd, was het koud. De meeste mensen hadden een dekentje, maar sommigen ook niet. De kinderen mochten eigenlijk altijd in de tent slapen die op het plein stond, maar ook daar was het koud.” Zich pijnlijk bewust van haar luxe positie, kroop Amelia ‘s nachts in haar warme bed, in het hotel vlakbij.

Dagelijkse ritueel
Iedere dag opnieuw arriveerden er boten met mannen, vrouwen en kinderen op het strandje waar Amelia werkte. Sommige mensen hadden een rugzak bij zich met schone kleren. Anderen hadden hun tassen onderweg op zee moeten dumpen om alle overbodige ballast kwijt te raken. “Uit ingezamelde kleding zochten we een beetje passende kleding voor de vluchtingen. We raadden de mensen daarna aan hun eigen kleren te drogen en mee te nemen. Vaak stonk het zo erg naar zweet, modder en ellende dat ze het liever achterlieten.”

Chaotische hulp
Wat Amelia opviel in de twee weken op Lesbos was de enorme chaos en de afwezigheid van officiële, goed georganiseerde vrijwilligersorganisaties. “Ze waren er wel, maar het meeste werk werd gedaan door mensen zoals ik, zelfstandig aangekomen vrijwilligers. De officiële instanties zetten bijvoorbeeld een tent neer, en drie medewerkers. Lang niet genoeg voor al die mensen die daar ontredderd aankwamen. De meeste kinderen moesten nog een paar uur rillend wachten in hun natte kleren, voor ik ze kon helpen.”
Amelia probeerde de vluchtelingen gerust te stellen. Ze zei dat ze veilig waren. “Maar wie mij vroeg hoe de situatie was als ze verder trokken, kreeg eerlijk antwoord. Dan zei ik wel dat het nog heel moeilijk zou worden. Dat het niet gemakkelijk was Europa binnen te gaan.” De meeste mensen vroegen echter niets. Amelia ontnam hen dan niet dat kleine momentje van geluk dat ze hen kon geven op dat strandje in Lesbos.

Registratiekamp
Amelia keek tijdens haar verblijf in Griekenland ook bij het registratiekamp in Mythimna. Ze vertelt: “Dat bestaat eigenlijk uit twee kampen. Eén voor Syriërs en één voor alle andere vluchtelingen. In het Syrische kamp was het relatief schoon en rustig. Er waren medische en andere voorzieningen. In het andere kamp was het druk. Daar verbleven veel mensen die geen geld hadden voor de ferry waarmee ze verder konden reizen. Er waren ook weinig voorzieningen. Weinig vrijwilligers. Voor deze mensen uit Afghanistan, Irak en bijvoorbeeld Eritrea was er eigenlijk helemaal geen steun.”

Amelia vond een Marokkaans paspoort. “Daardoor weet je dat er ook mensen uit landen komen, waar het niet onveilig is door oorlog. Maar ik zag ook een vader en een moeder met twee kinderen. De zoon was aan een kant van zijn hoofd kaal omdat hij gewond raakte bij het bombardement op zijn huis. De dochter was haar vingers kwijtgeraakt.”

Geraakt door de mensen
Twee Syrische broertjes gaf ze haar telefoonnummer. “Ik hou van alle mensen, maar deze twee waren voor mij om één of andere reden heel speciaal. Hun vader was omgekomen in de oorlog. Hun moeder maakte met haar zes kinderen de gevaarlijke oversteek naar Europa. Vorige week kreeg ik bericht van ze. Tweeënhalve week nadat ik ze had geholpen bij het strand van Lesbos, zijn ze gearriveerd in Duitsland. Dat was ook hun doel. Ik hoop ze te gaan opzoeken.

Wanneer dat is weet Amelia nog niet. Ze is zondag vertrokken naar Macedonië. “Ik heb in Griekenland een groepje Engelse ondernemers ontmoet. Zij willen mij financieel ondersteunen nu ik heb besloten kinderen in noodsituaties te gaan helpen.”
Samen met een andere vrijwilliger uit Griekenland gaat Amelia eerst een week kijken hoe de situatie is in Macedonië. ”Ik wil met eigen ogen zien welke hulp er nodig is. Daarna beslis ik waar ik voor langere tijd naar toe ga om kinderen in moeilijke situaties te helpen.”