Ik heb pas rust als ik het maximale eruithaal

Elske, hier in een bewerkte foto, draagt het liefst een opvallend hoorapparaat. (Foto: Klaas Rozema)

Slechthorende Elske Posthuma voert acties voor tweede hoorapparaat
“Ik heb pas rust als ik het maximale eruithaal”

LEEUWARDEN/BURGUM – De zeer slechthorende Elske Posthuma uit Leeuwarden hoort dankzij een implantaat met één oor. Maar daarmee is de kous niet af. De maatschappelijk werkster moet zich altijd naar het geluid toedraaien, met alle gevolgen van dien. “Bijna al mijn energie zit in het horen.” Met vrienden zamelt ze geld in voor een tweede implantaat, want dat wordt niet vergoed. Een concert in Burgum is één van de acties.

Door Marije Blacquière

In een gesprek merk je bijna niets aan Elske. Je hoeft bijna nooit iets te herhalen en ze klinkt als ieder ander. Toch is Elske vrijwel doof. Een apparaat aan haar rechteroor biedt uitkomst. Het is een ‘cochleair implantaat’: via een gaatje in haar schedel zijn twaalf elektroden zo ver mogelijk ingebracht in Elskes slakkenhuis. “Daardoor hoor ik veel hoge tonen, weinig lage. Dat is gunstig voor een gesprek.”

Elske is waarschijnlijk haar hele leven al slechthorend, met periodes van volledige doofheid. “Op mijn zevende is het ontdekt. Ik was altijd bezig het geluid naar me toe te halen, al toen ik bij mijn moeder op schoot zat”, vertelt ze. Elske kreeg twee gehoorapparaten, maar op haar tiende was op een dag plotseling alle geluid weg. “Drie dagen lag ik in het ziekenhuis, met een groot schrijfblok. Ik hoorde mezelf niet meer spreken. Het was de eerste keer van vijf keer acuut doof zijn.”
De complete stilte duurde drie dagen tot vier weken. Alles hield dan op: school, muziekles, alle dagelijkse gesprekjes. Elke keer was Elske bang dat ze doof zou blijven. Maar steeds waren daar toch weer eerst de hoge tonen, en daarna hoorde ze weer als vanouds. Tot de laatste keer. “Dat was in oktober 2008. Het geluid is niet meer teruggekomen.”

Elske leerde verder leven met haar beperking, al is dat niet makkelijk. “Je brein doet iets raars als je lang doof bent”, vertelt ze. “Je ziet iets vallen, en je ‘hoort’ het. Ik zag iemand praten – ik kan goed liplezen – en ik verzon zelf een stem. Nu ik dankzij het cochleair implantaat weer kan horen, blijken die stemmen uit mijn fantasie vaak helemaal niet te matchen met de echte stemmen.”

Meevaller

Van de verzekering krijgt ze één implantaat vergoed. Wil ze er nog één, dan moet ze het benodigde bedrag zelf ophoesten. Zestigduizend euro, werd haar verteld. Eind juni kreeg Elske echter te horen dat ze in België geopereerd kan worden en dat scheelt meer dan de helft. “Ik ben nog maar zevenduizend euro verwijderd van mijn droom”, zegt ze enigszins verbouwereerd. “Mijn hoofd en hart lopen over.”

Het betekent dat ze binnenkort echt kan horen met twee oren. Dit jaar al, waarschijnlijk. Niet dat er dan direct een helder geluid zal klinken. „Het zal eerst troebel‚ klinken, zei de professor. Het brein moet weer helder leren horen. Het vraagt tijd, doorzettingsvemogen, geduld en oefening voor het zover is.”
Maar Elske kan niet wachten. Het is namelijk absoluut geen luxe om met twee oren te horen in plaats van één. “Met twee oren kun je richting horen, met één niet. Daardoor ben ik nu, met één oor, constant op zoek naar de bron van het geluid. Heel vermoeiend.”
Ze heeft er vooral last van in het verkeer en in gesprekken met meerdere mensen, bijvoorbeeld vergaderingen. “Ik ben dan constant aan het draaien. Als iemand een zin begint, start ik met zoeken. Als ik de bron gevonden heb, heb ik de eerste drie zinnen al gemist.” Bij veel vergaderingen schakelt Elske daarom de hulp in van een schrijftolk. Die typt in wat er wordt gezegd en Elske leest mee op een scherm. In andere situaties biedt een gebarentolk uitkomst.

Tegelijkertijd houdt haar omgeving meestal goed rekening met Elskes beperking. Dat vindt ze fijn, maar soms moet ze daar ook wel een beetje om lachen. “Dan praten mensen in een vergadering heel erg door elkaar, en dan zeggen ze dat ze daarmee moeten ophouden omdat Elske het anders niet kan verstaan. ‘Jullie dan wel!?’, vraag ik me dan af. Ik denk dat slechthorenden vaak beter kunnen luisteren dan mensen die goed kunnen horen.”
Mensen hebben niet altijd in de gaten wat een impact het heeft als je maar met één oor kunt horen, en ook nog beperkt, merkt Elske. Daarom schreef ze er een boek over, ‘Cochleaire capriolen’, en draagt ze liever een felgekleurd hoorapparaat dan eentje die niemand ziet. “Ik zou het fijn vinden als er meer begrip kwam voor slechthorendheid. De vermoeidheidsfactor wordt gauw over het hoofd gezien. Ik moet áltijd extra moeite doen: ik luister óf naar alles, óf naar niks. Het hele leven kost meer energie.”

Vals

Het cochleair implantaat heeft haar leven verbeterd, maar er is één groot verdriet. “Voor gesprekken is het een geweldige oplossing, maar muziek kan ik niet meer horen. Alles klinkt vals.” Haar passie, orgel spelen, moest ze opgeven. “Het is pas nu dat ik hierover kan vertellen zonder te huilen. Ik kom uit een gezin waar iedereen in de muziek zit.”

Ook het feit dat haar horen beter zou kunnen, laat haar niet los. “Ik heb pas rust als ik weet dat ik er alles aan heb gedaan om het maximale eruit te halen.” Daarom wil ze dolgraag dat tweede implantaat. “Ik kan wachten tot de regels veranderen, maar als ik nú een tweede implantaat krijg, hoop ik er nog heel lang van te kunnen genieten. Daarom opende ik vorig jaar een rekening om ervoor te sparen.”

Haar ouders, partner, zus en vrienden begonnen spontaan allerlei acties om Elske te helpen. Mensen konden zich door fysiotherapeuten voor een tientje laten masseren, een actie die binnenkort wordt herhaald. Zelf liet Elske zich sponsoren om de Elfstedentocht te fietsen.

Op zaterdag 13 september  volgt een benefietconcert met vier koren in het Iepenlofttheater bij De Pleats. De opbrengst is volledig voor Elskes operatie. Ook volgt er nog een tweedehandskledingbeurs, een (kunst)veiling en een tweede ronde ’masseren voor de lekker’. Daarna kan Elskes droom plotseling heel dichtbij zijn.

“Ik durf er nu een klein beetje over te fantaseren, over horen met twee oren”, zegt ze. “Ik kan me er zo weinig bij voorstellen. Het belangrijkste is dat ik dan rust krijg. In die zin dat ik weet dat dit is wat het is, dat ik hier het meest optimale uit ga halen en dat ik me daarbij neer kan leggen. Berusting is het woord dat het beste past.”

“Ik ben nog maar zevenduizend euro verwijderd van mijn droom”