Boekuitgave ‘In verzet voor een rechtvaardige zaak’

‘In verzet voor een rechtvaardige zaak’ is een boek over het indrukwekkende verzetswerk van Rinze Douma - opgegroeid in Burgum - en zijn vrouw Minke in de Tweede Wereldoorlog, over de gedwongen onderduik van hun gezin en de verstrekkende gevolgen hiervan voor hun vier jonge kinderen. Het eerste exemplaar van dit boek werd onlangs overhandigd aan Rinze Douma, een kleinzoon van het echtpaar en vernoemd naar zijn in de oorlog omgekomen opa.

Het verhaal van Rinze en Minke en dat van hun kinderen valt niet opzij te leggen, maar heeft tot nu toe opvallend weinig aandacht gekregen. Daar brengt dit boek verandering in. Het neemt je mee in het verhaal van twee mensen aan het begin van de twintigste eeuw, die beiden op jonge leeftijd hun moeder verliezen. We volgen ze als opgroeiende kinderen in Burgum en Franeker en als jong verloofd stel: de drukke maar gelukkige jaren waarin Rinze in Amsterdam studeert en hulppredikant wordt. We kijken naar hun eerste huwelijksjaren in het Drentse Emmer-Compascuum, waar Rinze zijn eigen gemeente krijgt en hun vier kinderen worden geboren. Als de Tweede Wereldoorlog uitbreekt, sluipt onzekerheid over de toekomst het leven in. Maar we zien ook hoe het echtpaar in verzet komt en actie onderneemt. Dan wordt ook duidelijk dat de dappere verzetsdaden grote gevolgen hebben voor hun kinderen. 

In het boek komen de gezinsleden zelf aan het woord. Het verhaal wordt verteld aan de hand van bewaard gebleven correspondentie, het oorlogsdagboek van Minke en interviews met de kinderen, en is ingebed in de historische context. Het boek is rijk geïllustreerd met foto’s en biedt een overzichtelijk en toegankelijk verhaal voor lezers - van jong tot oud, voor betrokkenen, lotgenoten én buitenstaanders. Het is een verhaal waarin de complexiteit van de oorlog en implicaties van keuzes invoelbaar zijn. 

Soesto dat no wol dwaan?
Dominee Rinze Douma roept vanaf de kansel op tot verzet tegen de bezetter. In vurige preken maakt hij het zijn toehoorders niet gemakkelijk: ze moeten in actie komen, tegen de ideologie van het nazisme ingaan. Zelf is Douma ook niet enkel een mens van de theorie. Samen met zijn vrouw wordt hij al snel actief in het landelijk verzet. Het echtpaar biedt hulp aan joodse en niet-joodse onderduikers en Rinze Douma treedt op als verbindingsman tussen verschillende verzetsgroepen. Het verzetswerk intensiveert vanaf het moment dat het gezin in 1943 moet onderduiken. Als Rinze een jaar later wordt gearresteerd en gevangengezet - aanvankelijk in het Huis van Bewaring in Groningen, later in diverse concentratiekampen -, blijft hij actief als geestelijk raadsman voor medegevangenen totdat hij, vermoedelijk op 9 maart 1945, overlijdt in Bergen-Belsen.

De steile figuur uit Burgum
Rinze Douma wordt geboren in 1910 en groeit op in Burgum, als oudste zoon van Jouke en Hinke Douma. Zijn ouderlijk huis staat aan de Lageweg, waar zijn ouders een handel in zaden, brandstof en later drogisterij hebben. Het boek biedt aan de hand van bewaard gebleven correspondentie een inkijkje in het Burgum van toen.

Een verscheurd gezin
In het boek zijn bewaard gebleven brieven en dagboekfragmenten in chronologische volgorde opgenomen, waardoor je als lezer terug in de tijd stapt. Als de Tweede Wereldoorlog uitbreekt, krijg je zo de zorgen en angsten mee, en hoe verder de oorlog vordert de wanhoop. Maar ook de moed en de hoop die het echtpaar heeft dat het beter wordt. Als lezer wil je weten wat Rinze en Minke doen, waarom ze in het verzet gaan en de risico’s die dat met zich meebrengt. Maar het wordt ook duidelijk dat de dappere verzetsdaden grote gevolgen hebben voor hun kinderen - iets wat tot op de dag van vandaag vaak onderbelicht blijft.

Voor betrokkenen werpt het boek licht op de geschiedenis, lotgenoten zullen zich erin kunnen herkennen. Voor Burgumers geeft het een inkijk in het leven van één van haar bijzondere inwoners. Het is bovendien niet in de laatste plaats bedoeld voor de generaties die nog komen, om het verhaal levend te houden en door te geven. Jongste dochter Wietske verwoordt de belangrijke dimensie die aan het beeld van haar vader is toegevoegd: “Vroeger kende ik een liedje: ‘Mijn papa is enkel een foto…’. Sinds enkele jaren kan ik ‘is’ vervangen door ‘was’. Door alles wat er sinds 2010 tot leven is gekomen, heb ik als het ware mijn ‘roots’ teruggekregen. Mijn vader is voor mij nu méér dan een foto.”

In verzet voor een rechtvaardige zaak: het leven van ds. Rinze Douma, Minke van der Veen en hun kinderen. | Henca Douma (initiatief) en Sanneke van Geest (tekst, aanvullend archiefonderzoek en grafisch ontwerp) | Uitgebracht in eigen beheer en in beperkte oplage | 400 pagina’s | Hardcover (volledig in kleur gedrukt, met foto’s, tijdlijn, stamboom, namenregister en verklarende woordenlijst) | Distributie is in handen van de auteurs. Hebt u belangstelling voor een exemplaar - op dit moment vindt een inventarisatie plaats voor een tweede oplage - , dan kunt u mailen naar post@sannekevangeest.nl. Indicatieve prijs € 45,00 (exclusief eventuele verzendkosten). Meer informatie op www.sannekevangeest.nl/douma.