Debat: wie betaalt meest voor 't waterschap?
AlgemeenLEEUWARDEN - Zo lang er waterschappen bestaan, zo lang wordt er ook over de waterschapslasten gedebatteerd. In de middeleeuwen deden boeren het waterbeheer bijna helemaal zelf. Zij hadden ook het meeste belang bij goed waterbeheer.
Het principe: wie het grootste belang heeft, betaalt het meest, geldt op papier nog steeds. Maar over de praktijk wordt al jaren gedebatteerd. Zo ook afgelopen zondag in de studio van Omrop Fryslân, naar aanleiding van de waterschapsverkiezing van woensdag 20 maart. Er werd gedebatteerd op basis van vier stellingen: 1. Iedereen moet meebetalen aan de nodige maatregelen vanwege de klimaatverandering. 2. Bij droogte moet het water eerst naar de landbouw gepompt worden. 3. Het waterschap moet het verzilten (zouter worden) van de (landbouw)grond tegengaan. 4. Biologische boeren moeten minder waterschapsbelasting betalen dan overige boeren.
In beginsel waren alle acht deelnemers aan het debat het met elkaar eens over stelling 1: iedereen betaalt mee aan de klimaatverandering. (Lijsttrekker Egbert Berenst van de ChristenUnie liet bewust verstek gaan: hij wilde niet meedoen aan een debat op zondag, vanuit zijn christelijke overtuiging).
"Lesten net heger as mei de ynflaasje"
Sjerp de Jong (nummer 2 op de lijst van Lagere Lasten Burger, verving lijsttrekker Otto van der Galiën): "It regear hat hjir al ta besletten: elkenien betellet mei oan it klimaat. Dêr bin ik it mei iens. Mar de lesten meie net mear omheech gean as it ynflaasjesifer." Later in het debat zei hij: "Jo moatte net alles skowe ûnder de klimaatparaplu! Dat docht Water Natuurlijk wolris wat." Tieneke Clevering (Water Natuurlijk): "Wy hawwe der de ôfrûne tiid in potsje fan makke. Dit sille wy ûnderfine. De lesten moatte wierskynlik omheech. Want der moat mear wetteropfang komme. Dat sil in soad jild kostje. Dêr moatte wy mei ús allen foar stean!"
De Jong: "De minsken mei de leechste ynkommens betelje no it meast. Dat is de omkearde Robin Hood!" Suzanne van Wylick (Partij voor de Dieren): "De industriële landbouw gebruikt de meeste chemicaliën. Die moet daarom meer betalen."
Bram Bonnema (FNP): "De fersmoarger betellet, dat stiet by ús ek foarop."
Bé de Winter (CDA): "Wetterfeiligens, dêr hat elkenien belang by. Dus allegearre meibetelje!"
"Gjin diskusje mooglik. Punt!"
Gerda Bos (VVD) was het helemaal eens met stelling 2: bij droogte het water eerst naar de landbouw. "Ja, by kapitaalyntensive situaasjes moat dat. Punt. Gjin diskusje mooglik!" Volgens haar kan de natuur zich over het algemeen goed herstellen van droogte.
Haar opponent Bram Bonnema (FNP): "Diskusje is altyd mooglik. In natoergebiet as it Fochtelerfean hat in soad te lijen fan de drûchte en sil dêr miskien net mear boppe-op komme!"
In de toekomst moet het waterpeil veel hoger, volgens Bonnema. De akkerbouw kan gaan experimenteren met 'zilte' landbouwprodukten, zei hij naar aanleiding van stelling 3 over het bestrijden van verzilting. "Ditsoarte produkten kin op termyn gaadlik wêze foar de eksport. Want in hiel soad delta's yn de wrâld hawwe dit probleem." Hij kreeg bijval van Henni van Asten (PvdA).
"Wie meer vervuilt, moet meer betalen"
De scherpste tegenstelling ontstond bij stelling 4: "Biologysk buorkjende boeren moatte minder wetterskipsbelesting betelje." Aanvankelijk gingen Bé de Winter (CDA) en Suzanne van Wylick (Partij voor de Dieren) hierover met elkaar in debat. De Winter zag er niks in: "It wetterskip docht syn wurke foar alle soarten boeren. Dus moatte se allegearre itselde betelje."
Van Wylick: "De gangbare landbouw gebruikt veel meer chemicaliën. Die lozen allemaal op het oppervlaktewater. Het zuiveren kost ontzettend veel geld. Biologische boeren gebruiken zo weinig mogelijk chemicaliën. Die hebben juist minder impact op het milieu. Dat moeten we als overheden onderkennen."
De Winter vreest dat als er onderscheid moet worden gemaakt tussen meer en minder vervuilende vormen van landbouw, de administratieve rompslomp te groot wordt. Jan Dogterom (50Plus) gaf een wending aan de stelling: "De industriële landbouw moet meer gaan betalen en de biologische landbouw hetzelfde."
De programma's van de negen waterschapspartijen kort samengevat
De volgende partijen willen in het bestuur van Wetterskip Fryslân
Gerda Bos uit De Falom: "Foar de VVD is feilichheid it belangrykste tema: feilich wenje en beskerming mei diken. It wetterskip moat him allinne rjochtsje op de kearntaken. De VVD wol dat it wetterskip der is foar de minsken en net oarsom. It wetterskip is sichtber, tagonklik en oansprekber. De organisaasje moat sa kompakt, effisjent en krachtich mooglik wêze. Dêr hearre sa leech mooglike belestingen by. Digitalisearring hat in hege prioriteit. It klimaat fine wy ek hiel belangryk.
Tieneke Clevering uit Warten ('Water Natuurlijk'): "Wy hoopje dat safolle mooglik minsken op in echte wetterpartij stimme. Wy fine it belangryk dat der wer in balâns komt tusken ekonomy en ekology. Dat der wer greidefûgels werom komme yn ús lânskip. En dat wy oan 'e slach geane mei klimaatferoaring: dat der mear rûmte komt foar wetteropfang en dat wy goed omgeane mei de drûchte."
Henni van Asten uit Dokkum (PvdA): "Ons programma is groen en sociaal. Groen als het gaat om heftige regenbuien in buurten en wijken. Maar ook oplossingen als het heel droog en warm is. En we zijn voor een goed veenweidebeleid. We zijn sociaal als het gaat om de tarieven en we willen een heel goed kwijtscheldingsbeleid. Dus ik zou willen oproepen, op 20 maart op de Partij van de Arbeid te stemmen."
Bram Bonnema uit Franeker (FNP): "De FNP lit de stim foar Fryslân klinke om mei mear wetterberging skea foar natuer en sâlte kwel foar te kommen. Ynwenners mei lokale kennis belûke by it meitsjen fan plannen. It wetterpeil yn it feangreidegebiet moat omheech. In sûn finânsjeel belied: útgongspunt is de belesting net mear ferheegje as mei it ynflaasjesifer."
Bé de Winter uit Sint Johannesga (CDA): "It CDA stiet foaral foar in funksjoneel wetterskip. Dat betsjut dat de al-âlde trits fan feilich, foldwaande en skjin foar it CDA de basis is. Wy realisearje ús dat it wetterskip yntusken in bredere maatskiplike posysje ynnimt. Mar oanfollingen op de kearntaken wurde wat it CDA oanbelanget, beoardiele op basis fan nut, needsaak en betelberens."
Sjerp de Jong uit Feanwâlden (nr. 2 van Lagere Lasten Burger, verving lijsttrekker Otto van der Galiën): "LLB wol it peil omheech hawwe. Feiligens stiet by ús foarop, mar de kosten omleech. Fierder wolle wy ús rjochtsje op de kearntaken. Wy sizze ek: tsjin de 'geborgde zetels'. Foar it deistich bestjoer ek sykje bûten de wethâlders en âld-wethâlders dy't der al binne. En de natuer yn 't boerelân. Dat binne eins de punten fan Lagere Lasten Burger."
Jan Dogterom uit Westhoek (50Plus): "Mijn naam is inderdaad Jan Dogterom, ik heb 35 jaar ervaring als watermanager. Ik heb ook les gegeven, aan de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden. Die ervaring wil ik graag gebruiken. Natuurlijk ook voor 50Plus: droge voeten, schoon water. Ook de kerntaken van het wetterskip. Belastingherziening…. en het sparen van zoet water.
Suzanne van Wylick uit Burgum (Partij voor de Dieren): "De Partij voor de Dieren staat voor een leefbare aarde, schone lucht, rijkdom aan planten en dieren, vruchtbare grond en schoon water. Wij zijn een partij voor radicale verandering en vergroening. Ik zet mij in voor natuurlijke waterpeilen, behoud van veenweide en de weidevogels, veilige stuwen en gemalen voor vissen, stoppen met de muskusratbestrijding en verbod op hengelen. Eerlijke waterschapsbelastingen en volledige democratisering van het waterschapsbestuur."
Egbert Berenst uit Drachten (ChristenUnie) (niet in de studio, vrijdag opgenomen): "De ChristenUnie wil vanuit een veranderd rentmeesterschap het totale waterbeheer in ons gebied aanpakken. Dat betekent dat wij vanuit een veranderende Schepping, zoals wij dat noemen, willen kijken naar de veranderingen die plaats gaan vinden in onze omgeving. Het klimaat verandert, dus daar moeten we op inspelen. Meer water opvangen en vasthouden, meer gebieden mogelijk maken waar dat water kan komen. Dat betekent ook: verbetering van biodiversiteit en ook aanpak van verzilting vinden wij heel essentieel."
