Lezing over onderduikers in de Alde Feanen bij dodenherdenking in Earnewâld
AlgemeenIn de Tweede Wereldoorlog hielden diverse onderduikers zich schuil in de Alde Feanen. Peter Sigmond en Henk Sijbrandij schreven hierover het boek ‘Onderduikers in de Oude Venen’. Tijdens de dodenherdenking op 4 mei in Earnewâld vertellen ze de verhalen van deze onderduikers.
Op 20 april kregen leerlingen van de Master Frankeskoalle in Earnewâld alvast een voorproefje van Henk Sijbrandij. Ook gingen ze met oud-schooldirecteur Harm de Vlas langs de graven en het monument waar op 4 mei kransen bij worden gelegd.
Roelof Kiers stierf in Indonesië
“Roel woe net wurkje yn Dútslân en hy moast ûnderdûke”, vertelt De Vlas bij het graf van Roel Kiers. Na de oorlog moet Kiers in dienst en wordt hij uitgezonden naar Indonesië. Op 2 september 1947 komt hij daar om het leven. “Us heit hat ek yn tsjinst sitten”, zegt één van de schoolkinderen. Wanneer ‘master’ Harm aangeeft dat hij ook in dienst heeft gezeten, kijken sommige kinderen verwonderd.
Daarna stopt de oud-schooldirecteur bij het graf van Piet Miedema. Hij overleed op 10 mei 1945. “Hy wie mei de motor yn Limburch en dêr krige hy in ûngelok.” Miedema was de oprichter van Hotel Princenhof dat een belangrijke rol speelde in de oorlog. Daarnaast was hij actief in het verzet.
Boerderij met onderduikers
Het volgende graf is van Egbert Reitsma en Fokje Bijma, die in hun afgelegen boerderij meerdere onderduikers herbergden. “Egbert en Fokje wienen dus net benaud”, zegt De Vlas. “As de Dútsers ûntdutsen hienen dat se safolle minsken yn hûs hienen, dan wienen se deasketten en dan hienen se de buorkerij yn de brân stutsen. Sa gong dat. Hiest dat derfoar oer?”
Het laatste graf is van de Engelse Edward (Ted) May. Hij was een bemanningslid van de Lancaster R5682 die 5 september 1942 neerstortte in de Alde Feanen. “Dy nacht stoartten fan de 251 fleantugen 12 del.” Hierop reageert een leerling nuchter: “Ooh, dat falt dus wol mei.” De Vlas: “Sy moasten allinnich tekenje foar 30 fluchten en as by eltse flucht 4 prosint delstoart, sist by 25 fluchten al op 100 prosint, dus do wistest hast seker dasto it net oerlibje soest.” Iedereen is stil.
Tekeningen van onderduiker Gjalt Dijkstra
In de klas vertelt Sijbrandij hoe hij tekeningen van onderduiker Gjalt Dijkstra in handen kreeg. Dijkstra dook in de winter van 1944-1945 onder in een vakantiehuisje in de Alde Feanen. In een notitieboekje maakte hij tekeningen over het dagelijks leven. Sijbrandij en Sigmond verdiepten zich in de tekeningen en begonnen verhalen over de onderduikers te verzamelen. Uiteindelijk leidde dit tot het boek ‘Onderduikers in de Oude Venen’.
Vanwege de afgelegen ligging was de Alde Feanen een populair gebied voor onderduikers. “Als je nu in het dorp staat, zie je allemaal bomen. Vroeger was het alleen maar riet”, zegt Sijbrandij. “Dus een heleboel van die zomerhuisjes hadden uitzicht op Hotel Princenhof. Als er Duitsers in de buurt waren, werd er bij Garyp al door een boer naar Hotel Princenhof gebeld. Dan ging er op de bovenverdieping van het hotel een wit laken naar buiten. Dan konden ze vanuit de huisjes zien dat er Duitsers in aantocht waren.”
Voor alle kinderen een boek
De verhalen maken zichtbaar indruk op de kinderen. Een van hen vraagt: “Hawwe jo de oarloch ek meimakke?” Sijbrandij en De Vlas geven beiden aan dat ze net na de oorlog zijn geboren. “Hoe witte jo dit dan allegeare?” is de logische vervolgvraag. “Veel lezen in boeken”, antwoordt Sijbrandij. “En as it dy ynteressearret, dan ûnthâldst it”, vult De Vlas hem aan. Alle schoolkinderen krijgen daarom een exemplaar van ‘Onderduikers in de Oude Venen’ mee naar huis.
De dodenherdenking begint op 4 mei om 19.00 uur in de Agneskerk in Earnewâld. Naast de lezing is er muziek van een ensemble van Christelijke Muziekvereniging Looft den Heer uit Garyp. Na afloop van de plechtigheid is er koffiedrinken in de Doarpskeamer achter de Eben Haëzerkerk aan de Wiidswei.