Graffiti van toen in oude glorie hersteld

16 juli 2022, 16:21 Algemeen

Je mag het natuurlijk niet vergelijken met de graffiti van nu, de vlaksgraffito die te zien is in de toenmalige christelijke LTS Johannes Bogerman te Kollum. Deze oude techniek kenmerkt zich door een boeiende kleurstelling en dieptewerking die vandaag de dag nog steeds interessant is om naar te kijken. De sgraffito werd in 1958 door Just Halbertsma (1923-2011) gemaakt en onlangs gerestaureerd door Eveline Pars en Johan van den Eede en toont de ontwikkeling van Kollumerland.

Een sgraffito is een wandkunstwerk opgebouwd uit meerdere lagen gekleurd pleisterwerk. Wanneer het pleisterwerk nog nat is, krast men de voorstelling in de pleister. Bij dat werk worden de verschillende kleurlagen weer zichtbaar. Vanwege materiaalschaarste was het sgraffito in de wederopbouwperiode populair.

Overgeschilderd

Tijdens het restauratieproces kwam aan het licht dat sommige rode aardetinten in een latere periode met wit zijn overgeschilderd. “In overleg met de opdrachtgevers hebben we dit zo gelaten. Wat we als eerste gedaan hebben is het fixeren van de lagen die los lieten door fixatie tussen de lagen te injecteren”, legt restaurateur Eveline Pars de werkwijze uit. Daarna is de vlaksgraffito gereinigd en afgeborsteld. Met op kleur gebrachte kalkmortel zijn afgebroken stukken weer opnieuw aangevuld. Dat is zeer specialistisch werk. “Omdat de kleurpigmenten altijd lichter opdrogen dan ze zijn aangebracht. Ook zijn we sporen van eerdere restauraties tegen gekomen. Die als littekens uit het verleden te herkennen zijn.”

Toepassing

De techniek is veel toegepast in scholen, ziekenhuizen en andere openbare of semi-openbare gebouwen. Als gevolg van verwaarlozing en sloop zijn tal van naoorlogse sgraffiti echter verloren gegaan. Het in 1958 door Just Halbertsma gemaakte kunstwerk was zijn eerste monumentale wandkunstwerk. In zijn werkzame leven hield hij zich bezig op verschillende vakgebieden zoals monumentaal kunstenaar, wandschilder, schilder, tekenaar, beeldhouwer, keramist en vervaardiger van mozaïek.

Zeldzaam

Voor Friesland heeft het zelfs zeldzaamheidswaarde. Omdat het kunstwerk sterk in verval was, heeft Heemschut bij de gemeente Noardeast-Fryslân aangedrongen op restauratie. Hoewel de toekomst van het voormalige schoolgebouw nog onzeker is, is dat advies overgenomen, vooral ook om verder verval te voorkomen. De conservatie / restauratiebehandeling is via bemiddeling van Heemschut aan de betreffende restaurateurs toegewezen. Eveline Pars en Johan van den Eede hebben het sgraffito inmiddels gerestaureerd. Over enige tijd wordt duidelijk welke nieuwe invulling het gebouw krijgt.

Bron tekstgedeelten: Heemschut