Heeft ‘8KTDL’ nog toekomst en zo ja, hoe?
Dee samenwerking van Achtkarspelen en Tytsjerksteradiel ging de afgelopen jaren niet altijd van een leien dakje. Er is door de betrokken ambtenaren veel geklaagd over de (te) hoge werkdruk. En onder raadsleden over de kosten en het moeizaam leidinggeven.
De meeste ambtenaren van beide gemeenten zijn nu ‘ondergebracht’ in het samenwerkingsverband met de prozaïsche, maar wel praktische afkorting ‘8KTDL’. De afdelingen ‘beheer’ (denk bijvoorbeeld aan groenonderhoud) vallen er nog buiten.
Evaluatierapporten
In september krijgen de betrokken ambtenaren, college- en vooral de raadsleden van beide gemeenten de kans zich over de samenwerking te buigen. Niet alleen door terug te kijken, maar ook door vooruit te blikken. Ze kunnen dat doen aan de hand van enkele evaluatierapporten, waarvan het meest recente is opgesteld door Bureau Berenschot.
Want hoe praktisch is die samenwerking? En moet die samenwerking in zijn huidige vorm blijven bestaan, of worden gewijzigd, of zelfs gestopt?
‘Stippen op de horizon’
Berenschot heeft zich grondig van haar taak gekweten, met een rapport van ruim tachtig pagina’s, vele conclusies én vier scenario’s voor de toekomst. Berenschot waarschuwt dat bij voortzetting, dan wel intensivering van de samenwerking, beide gemeenten duidelijke, gezamenlijke ‘stippen op de horizon’ dienen te zetten.
Vier scenario’s
De vier scenario’s zijn: stoppen met de samenwerking, dan wel voortzetting. Dat laatste kan ruwweg op drie manieren: in de huidige vorm, geïntensiveerd door álle ambtenaren van beide gemeenten er in onder te brengen (de afdelingen ‘beheer’ vallen er nu buiten), of zelfs door ook bestuurlijk een eenheid te worden. Gemeentelijke fusie dus.
Kwetsbaarheid
Het stoppen met de ambtelijke samenwerking leidt wellicht tot kortere afstanden tussen de ambtenaren per gemeente, de bestuurders en de inwoners van beide gemeenten. Maar ook tot meer zogeheten één-pitters: ambtenaren die als enigen die ene, specifieke functie bekleden. Hoe meer je daarvan hebt, hoe kwetsbaarder de gemeente wordt.
‘Strategisch denken’
Eén grote organisatie vergt wel meer ‘strategen’ die ‘integraal’ vooruit kunnen denken. De beide gemeenten wordt in dat geval geadviseerd te kiezen voor hogere loonschalen, om zo aantrekkelijker te worden als werkgever.
(Bestuurlijke) fusie
In het geval van bestuurlijke fusie wordt in beide ambtelijke apparaten aangedrongen op snelheid en duidelijkheid, meldt Berenschot. En behalve fusie van beide gemeenten, is er ook nog de optie van samenwerking of fusie met nog een derde gemeente. Dat zou de ‘regionale positie’ van deze nieuwe gemeente versterken, maar wellicht ook leiden tot grotere afstanden - zowel letterlijk als figuurlijk - tussen ambtenaren en inwoners.
De voorkeur bij fusie met een derde gemeente gaat wellicht uit naar een ‘noordelijke’, dan wel een ‘zuidelijke’ gemeente, noteert Berenschot. Oftewel: Dantumadiel, dan wel Noardeast-Fryslân, dan wel Smallingerland.