Leven met een autismespectrumstoornis in coronatijd
De impact van de coronamaatregelen op jongeren is een onderwerp dat de laatste tijd veel in het nieuws is geweest. Voor jongeren met een autismespectrumstoornis (ASS) is het helemaal een lastige tijd. Viggo Rügebregt (18) en Doreen Turkstra (21) kennen elkaar van het Auti Kafé in Burgum. Hier kunnen jongeren met ASS elkaar ontmoeten. Ze beleven deze periode beiden anders.
Viggo Rügebregt - Actief Media
De Burgumer Viggo Rügebregt studeert Creatieve Business aan NHL-Stenden in Leeuwarden. Hiermee kan hij aan de slag bij bijvoorbeeld mediabedrijven. Het is zijn grootste droom om ooit te mogen werken op filmsets. “Het maakt mij niet zoveel uit wat ik dan moet doen, als ik maar iets met film doe.”
In zijn vrije tijd is Viggo graag aan het koken. Vooral de Italiaanse keuken spreekt hem aan. Bij restaurant De Pleats heeft hij van zijn hobby zijn bijbaan gemaakt. Voor de lockdown hielp hij hier regelmatig in de keuken. “Dat gaat nu even niet door. Er is een stuk minder productie door corona.” Ook doet hij aan tennissen en kickboksen, al noemt hij zichzelf niet sportief. “Als ik aan twee sporten doe, maakt mij dat dan sportief?”
Viggo vind het lastig om te benoemen hoe het is om te leven met autisme. “Ik weet niet hoe het is om het niet te hebben.” Hij geeft aan moeite te hebben met sociale vaardigheden. “Ik ben dan vaak nerveus. Doe ik het wel goed? Ben ik wel fatsoenlijk? Kom ik wel goed over? Dat maakt mij onzeker.” Het contact met zijn klasgenoten verloopt echter prima. “Zij zijn ontzettend aardig. Ik beschouw ze wel als mijn vrienden.” Daarnaast heeft hij veel vrienden bij het Auti Kafé.
Ondanks dat hij niet fysiek naar school kan en werk en veel activiteiten nu stilliggen, heeft hij weinig last van de lockdown. “Ik hoef mij nu niet druk te maken over school. Het scheelt mij veel tijd. Ik kan wel genieten van het werken uit eigen huis. Maar ik denk dat ik er positiever tegen aankijk dan veel andere jongeren met autisme.”
Doreen Turkstra - Actief Media
Doreen Turkstra uit Garyp heeft meer last van de coronamaatregelen. Ze vindt het vooral jammer dat ze niet naar het Auti Kafé kan, omdat dat nu niet open is. “Ik vind het heel lastig. Ik mis het wel: het wegkunnen en even contact hebben.”
Ze heeft een lichte vorm van autisme. “Ik kan overprikkeld raken en dan ontploffen. Dan ga ik mensen bijvoorbeeld uitschelden.” Thuis leidt dit wel eens tot conflicten met haar broertje die ASS in een wat zwaardere vorm heeft. “Bij het eten daagt hij mij dan uit. Daar reageer ik dan op. Wij zeggen dan altijd dat wij twee punthoofden aan tafel hebben zitten”, lacht ze.
Ze heeft een begeleider vanuit de organisatie Scauting uit Hurdegaryp, dat vindt ze fijn om zelfstandig te worden. Het liefst doet ze alles stap voor stap om het overzichtelijk te houden.
In het dagelijks leven ervaart ze niet heel veel last van haar stoornis. Daarnaast heeft ze er mee leren omgaan. “Het is een onderdeel van mijn leven. Ik vind het wel oké.” Ze vindt dat haar omgeving er ook goed mee omgaat. “Maar soms houden mensen er ook wel teveel rekening mee. Dan denk ik: ‘doe maar net zo tegen mij als tegen anderen’.”
Momenteel zit ze thuis omdat ze net haar opleiding tot verkoopmedewerker heeft afgerond. Zodra de lockdown voorbij is, wil ze proberen werk te vinden in een winkel. Ze komt nu – op het wekelijks helpen van ‘pake’ en oma na - weinig buiten de deur. De tijd die ze over heeft besteedt ze graag aan bakken. Daarnaast kan ze zich verliezen in diamond painting. “Ik houd echt van het priegelwerk. Je moet er geduld voor hebben en dat heb ik gelukkig. Ik kan er echt rustig van worden en er de hele dag mee bezig zijn.”
Voor Doreen kan er niet snel genoeg begonnen worden met het vaccineren van jongeren. “Dan kan het Auti Kafé weer open. Ik mis dat contact. Even weer een klein ‘hugje’ met mijn vrienden.”
