Boek en theater over Piet Paaltjens in Foudgum
Theatermaker en -schrijver Johannes Keekstra groeide in de jaren tachtig van de afgelopen eeuw op in Boarnwert, vlakbij Foudgum. Daar zat hij ook wel eens in de kerkbankjes. Het was ook het dorp waar ds. Francois Haverschmidt, beter bekend als dichter Piet Paaltjens, drie jaar lang zijn eerste predikantschap vervulde (1859-1862).
"Mar op skoalle en yn tsjerke waard net of hast net ferteld oer dizze man", weet Keekstra nog goed. Op de middelbare school werd hij wel enigszins gegrepen door de taal- en dichtkunst van Piet Paaltjens, maar dat dit ook de dominee was die in Foudgum in de kerk had gestaan, drong niet of nauwelijks tot Keekstra door.
"Deselde tsjerke"
"Pas doe't ik Nederlânsk studearre oan de NHL yn Ljouwert, kaam by my it besef dat hy trije jier yn Foudgum wenne en wurke hie. Yn deselde tsjerke dêr't ik as jonge ek wol ris kaam."
Kulturele Haadstêd
De romantiek van de Leeuwarder schrijver J.J. Slauerhoff had Keekstra al geraakt bij het maken van een theatervoorstelling, waarin Keekstra de hoofdpersoon speelde. "Ek by Kulturele Haadstêd 2018 wie ik sterk belutsen, op ferskillende manieren. Doe'it it ûnderdiel 'Under de toer' fan de grûn kaam, haw ik it tsjerkebestjoer fan Foudgum benadere om dêr wat mei Piet Paaltjens te dwaan. Mar dat kaam der net fan. En ik hie sels ek in soad oare drokte, fanwege Kulturele Haadstêd."
Toch bleef het ook daarna kriebelen bij Keekstra. Hij begon zich in 2019 wat meer in Piet Paaltjens, oftewel Francois Haverschmidt te verdiepen. "En doe kaam koroana! Frijwol alle kulturele aktiviteiten waarden stil lein. Ik krige ynienen tiid om my hielendal op dy man syn libben en wurk te stoarten. En op it libben fan doe en no en yn de takomst fan Foudgum en omkriten."
Inmiddels is Keekstra aan een boek begonnen over Haverschmidt/Paaltjens, toegespitst op diens periode in Foudgum. Met directeur Louw Dijkstra van uitgeverij Wijdemeer tekende hij vrijdagmiddag 12 februari in het kerkje in Foudgum een overeenkomst voor het leveren van de kopij. In november moet het boek verschijnen, inclusief foto's van Siem Akkerman. 'Onder Frieslands grauwe hemel' zal het boek heten, naar een citaat uit een brief van Haverschmidt aan een vroegere studiegenoot.
Paaltjens en Slauerhoff
Ook werkt Keekstra aan een theatervoorstelling, maar die zal niet eerder 'lopen' dan in 2022. "It boek giet no foar. Ik bin al in stikhinne op streek." Wat hem boeit in leven en werk van zijn nieuwe hoofdonderwerp? "De mankelikens, de humor, mar foaral de knappe, moaie wize wêrop't er mei de Nederlânske taal omsprong. Hy en Slauerhoff hawwe foar myn gefoel wol oerienkomsten."
Waarom Haverschmidt/Paaltjens na zijn studententijd in Leiden doorging met schrijven? "Miskien wol út ferfeling. Hy krige gjin oansluting by de minsken yn Foudgum en omkriten. Mar ja, dat probleem hie er letter ek doe't er dûmny wie yn Den Helder en yn Schiedam. Wol hat er nei alle gedachten yn gearwurking mei in pear oaren meiskreaun oan it 'Oera Linda-boek', in betocht ferhaal, saneamd oer de oarsprong fan de Friezen."