Dokkkumer paar over ‘rode en blauwe’ domineesparen
DOKKUM – Derk Jansen en Majella Voorhans publiceerden onlangs bij uitgeverij Bornmeer | Noordboek samen het ruim 200 pagina’s tellende boek: ‘Gedeelde idealen. Mannen en vrouwen in de pastorie’. Het gaat over vijf domineesparen die zich in Friesland en (Noord-)Nederland inzetten voor democratisch socialisme en tegen alcoholmisbruik.
Door Gerrit van der Meer
Het boek heeft bestrijkt een groot deel van de twintigste eeuw en heeft een tamelijk chronologische opbouw. In het ‘Woord vooraf’ en in hoofdstuk 1 ‘Een rode kim’ wordt het belang van het weekblad ‘De Blijde Wereld’ geduid. Daarvan was ds. Sybe K. Bakker de spil, maar zijn echtgenote Anna Germs droeg er ook veel aan bij.
In dat weekblad droeg de redactie het idee van het christen-socialisme uit. Binnen het socialisme had deze richting een relatief kleine, maar ‘taaie’ en invloedrijke aanhang. Na de Tweede Wereldoorlog was hun voorman dr. Willem Banning binnen de PvdA zelfs geruime tijd ‘de partijideoloog’.
Zoals de SDAP na de oorlog werd ‘omgezet’ naar de PvdA, zo werd weekblad ‘De Blijde Wereld’ het blad ‘Tijd en Taak’. Daarmee werden de ideeën van het christensocialisme nog tientallen jaren uitgedragen.ve
De eerste helft van het boek gaat over de eerste helft van de twintigste eeuw. Verkondigers van het christensocialisme die aan bod komen: ds. Sybe Bakker, ds. Adriaan van der Hoeve en ds. Leendert de Baan. Maar zonder hun respectievelijke levenspartners Anna Germs, Sytske Bakker en Jo van der Wiele zouden ze vermoedelijk niet zo prominent zijn geweest. Bovendien droegen die drie ook op hun eigen wijze bij aan dat christensocialisme, betogen en tonen de beide Dokkumer auteurs.
Die zes korte biografieën zijn met name gebaseerd op schriftelijke bronnen. Daardoor blijven de beschrijvingen nogal een ‘papieren’ werkelijkheid. De personen in kwestie komen helaas niet echt tot leven. De nadruk ligt op de ideologie: geloof en socialisme, met daarbij antimilitarisme en de strijd tegen alcohol(misbruik).
In het tweede deel van het boek staan vier personen centraal die in de Tweede Wereldoorlog hielpen joden onder te duiken. Dat waren Froukje Koops en haar man ds. Jacob J. Kalma en het Dokkumer (lesbische) paar ds. Agniet M.L. Frevel en Fem Steenbergen. De beschrijvingen van deze vier zijn levendiger, want duidelijk niet alleen op schriftelijke informatie gebaseerd. Tegelijk valt op dat bij deze vier (het uitdragen van) ideologie minder op de voorgrond staat.
Het boek is interessant voor mensen die belangstelling hebben in christensocialisme, antimilitarisme en (vooroorlogse) strijd tegen alcoholmisbruik. En voor degenen die geïnteresseerd zijn in kerkhistorie, en de historie van Dokkum, Friesland (en Noord-Nederland).
Derk Jansen en Majella Voorhans: ‘Gedeelde idealen. Mannen en vrouwen in de pastorie'. Uitgeverij Bornmeer + Noordboek | 22,50 euro.