Genieten dichtbij huis: expositie 'Kerst in Karton'
DOKKUM - De museums mogen open, maar mensen moeten vanwege corona zo min mogelijk reizen. Publiek wordt daarom opgeroepen tentoonstellingen in eigen woonomgeving te bezoeken. 'Wat je ver haalt is lekker', is een gezegde; maar onder andere de expositie 'Kerst in Karton' die momenteel in Museum Dokkum is te zien, toont dat dichtbij huis ook hele mooie dingen zijn.
Tot 10 januari staat hier een verzameling kersttaferelen opgesteld van Roel den Dulk en Fred van der Zwet uit Ferwerd; ze zijn allemaal gemaakt van papier of karton.
Toen Roel en Fred bijna 25 jaar geleden gingen samenwonen, hadden ze ieder een kerstgroep; Roel dankzij zijn kinderen die naar de Vrije School gingen en Fred omdat hij dat van huis uit had meegekregen in het katholieke gezin. De beide groepen pasten leuk bij elkaar en al snel werden aanvullende gipsen kerstbeelden aangeschaft. De hobby liep in de loop der jaren flink uit de hand: het hele jaar keken ze om zich heen in snuisterijenwinkeltjes en tweedehandszaken.
Van de erker naar de tuinkamer
"Ieder jaar stalden we alles uit in de erker van ons huis. We maakten er een landschap bij en het werd steeds mooier", vertelt Roel. "Toen de erker te klein werd, verhuisden we het kerst-tafereel naar de tuinkamer waar we zestien vierkante meter ter beschikking hadden", vult Fred aan.
De buren kregen er lucht van en kwamen kijken. Nadat de Leeuwarder Courant en Omrop Fryslân aandacht besteedden aan de bijzondere verzameling van de Ferwerters ging het hard. "Het stond gewoon in ons eigen huis, maar mensen vonden het vreemd als wij om 10.00 uur de deur nog op slot hadden." Ze kwamen in gesprek met het Heiligenbeeldenmuseum in Zutphen en die stelden 35 vierkante meter beschikbaar. "Vanaf toen bouwden we onze verzameling ieder jaar buitenshuis op." Met engelengeduld waren ze daarmee jaarlijks enkele weken zoet. "We begonnen in de herfstvakantie."
Grootste reizende expositie
De kerstgroep van Fred en Roel groeide uit tot de grootste reizende expositie kerstbeelden van Europa. "Meer dan 1800 beelden. We hebben hem onder andere opgebouwd bij Museumpark Orientalis van de Heilig Landstichting in Berg en Dal. "De spullen werden er vanuit de opslagloods met een vrachtwagen naar toe gebracht. Er kwamen meer dan 35.000 bezoekers."
Inmiddels 66 en 71 jaar besloten Fred en Roel twee jaar geleden dat het te zwaar werd. Ze verkochten hun verzameling aan de Heilig Landstichting. "Vorig jaar hebben we nog geholpen met opbouwen van het diorama. Dit jaar zouden de stichting-medewerkers het zelf doen, maar door corona gaat die expositie grotendeels niet door."
In hun huis in Ferwert hebben Roel en Fred nu weer een kleine verzameling staan. Ook die is wel zo omvangrijk dat Fred vorig jaar drie weken bezig was met de inrichting.
Kersttaferelen in karton
Hun enorme collectie pop-up kaarten, uitklapboeken, uitdrukplaten, en bouwplaten - allemaal gemaakt rondom het thema kerst - laten de verzamelaars nu zien in Museum Dokkum. "Er zijn moderne creaties bij, maar ook hele oude uit bijvoorbeeld 1920 of zelfs 1880. Veel komen uit Duitsland en Tsjechië. In die landen zijn dit soort papieren kersttaferelen populair. "Kunstenaars maken er zelfs lp- en cd-hoesje van, zegt Roel wijzend op één van de vitrines. Elders in de toonzaal staat een uitklapstalletjes dat een koffiefabrikant liet maken als relatiegeschenk. "Zelfs Josef en Maria hebben koffie in hun hand."
De variatie lijkt eindeloos. Sommige kersttaferelen vertellen zo realistisch mogelijk het kerstverhaal, anderen brengen een glimlach op het gezicht van de toeschouwer. Er zijn ook kerstgroeten te zien die "elk zichzelf respecterend dorp in Tsjechië laat ontwerpen op basis van hun dorpsgebouwen". Het levert schitterende pop-up kaarten op.
Achter in de toonzaal wordt het volledige kerstverhaal uitgebeeld in dertien gedetallieerde tafereeltjes van karton. "Het eindigt met de vlucht naar Egypte en zo sluit het ook nog weer aan bij de actualiteit."