Keuzestress: hoe wil jij in het donorregister vermeld staan?
BURGUM - In februari 2018 werd de donorwet aangenomen. Elke Nederlander moet voor 1 juli 2020 aangeven na het intreden van de dood wel of geen organen en weefsel te willen afstaan ten behoeve van medische transplantaties. Dat klinkt zwart-wit, maar wie zich er in verdiept ontdekt dat er heel wat keuzemogelijkheden zijn.
Allereerst heb je de keus of je het donorregister via de website www.donorregister.nl wilt invullen of liever een papieren versie op het gemeentehuis haalt en invult.
Op het (online)formulier kun je kiezen uit 'Ja, ik geef toestemming', 'Nee, ik geef geen toestemming' of 'Iemand anders beslist'.
Wie aangeeft donor te willen zijn kan vervolgens weer kiezen waarvoor hij donor wil zijn: voor organen of weefsels, of voor beiden. Als je slechts voor enkele organen of weefsels donor wilt zijn, kun je dat ook aangeven. De organen waar het om gaat zijn lever, hart, longen, alvleesklier, dunne darm en nieren. De weefsels die gedoneerd kunnen worden zijn oogweefsel, hartkleppen, grote bloedvaten, huid, bot- kraakbeen- en peesweefsel.
Een gemaakte keuze kan later altijd veranderd worden: door opnieuw naar het donorregister te gaan, of door opnieuw een formulier in te vullen.
Als je na 1 juli 2020 nog niets hebt ingevuld in het register krijgt je een brief van de overheid met de vraag of je je keuze wilt invullen. Als je daarna nog niets invult, krijg je zes weken later een tweede brief. Wie dan opnieuw niets invult wordt in het donorregister geregistreerd als 'Geen bezwaar tegen orgaandonatie'.
Dat betekent dat je organen en weefsels na je overlijden naar een patiënt kunnen gaan, net als bij 'ja, ik geef toestemming'. Het verschil is dat het ene door jezelf is ingevuld - met eventueel de gewenste nuances - en het andere door de overheid.
Er wordt door het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport wel nadrukkelijk aangegeven dat als familie heel zeker weet en kan uitleggen aan de arts dat jij echt geen donor wilde zijn, dat je dat dan ook niet wordt. Zo is het andersom ook: als jij hebt aangegeven donor te willen zijn, maar je familie wil het absoluut niet, dan wordt daar rekening mee gehouden volgens de informatie op www.donorregister.nl.
De kans dat mensen die geregistreerd staan als donor ook daadwerkelijk donor worden, is niet zo groot. Dat komt omdat de donor altijd moet overlijden op een intensive care van een ziekenhuis waar hij beademd wordt door een machine. Bovendien moeten de organen en weefsels ook nog geschikt zijn voor transplantatie.
Donor zijn heeft invloed op de manier waarop nabestaanden afscheid kunnen nemen van hun dierbaren. Thuis overlijden is bijvoorbeeld geen optie. En nabestaanden die zelf een overledenen willen opbaren wordt aangeraden af te zien van huiddonatie.
Sommige mensen denken dat ze ongeschikt zijn als donor, omdat ze ziek zijn of veel medicijnen slikken. Anderen hebben gehoord dat seksueel actieve homoseksuele mannen geen donor kunnen zijn, of dat de organen ongeschikt zijn van mensen die hebben gekozen voor euthanasie. Maar ook deze mensen blijken meer dan welkom te zijn als donor. Niet al hun weefsels en organen zullen bruikbaar zijn, maar de gezonde delen worden door artsen graag getransplanteerd.
Er zijn mensen die uit geloofsovertuiging geen donor willen worden. Ook hierin blijkt in de praktijk echter veel nuance te worden aangebracht. Op de website www.transplantatiestichting.nl/page/geloof-en-orgaandonatie staat bijvoorbeeld dat sommige christenen orgaantransplantaties zien als 'gaan zitten op de stoel van God'. Andere christenen zien het als 'daad van naastenliefde'. De Islam leert dat het belangrijk is om iemand die ziek is te helpen, maar voor veel moslims is het ook belangrijk dat het lichaam na de dood intact blijft. Veel moslims zijn toch voorstander van orgaandonatie vanwege een tekst in de Koran met de strekking 'wie een ziel redt, redt het mensdom'.
Op dezelfde site van de Nederlandse Transplantatie Stichting staan diverse persoonlijke verhalen van nabestaanden. Via de stichting is het ook mogelijk kosteloos een gastspreker uit te nodigen voor bijvoorbeeld een klas, personeelsvereniging of organisatie. De gastspreker heeft zelf een donororgaan ontvangen of is nabestaande van een donor.