Boek over 'hongervluchtelingen' in Oostdongeradeel
LIOESSENS - In de Petruskerk in Lioessens wordt zaterdag 16 november het boek 'Vluchtelingen in Oostdongeradeel 1940-1945' gepresenteerd. Het boek vertelt de geschiedenis van vluchtelingen uit het midden, westen en zuiden van Nederland, die vooral in de laatste oorlogswinter, bijna 75 jaar geleden, onderdak en eten vonden in Oostdongeradeel.
De auteurs zijn Doede Douma en Reinder Tolsma. Ze hebben er veel tijd in gestoken. Eind 2014, toen er wereldwijd meer dan 65 miljoen vluchtelingen op zoek waren naar een veiliger plek, bedachten de beide amateur-historici, dat het 'nu of nooit' was om nog vluchtelingen te spreken te krijgen die de laatste oorlogswinter zelf hebben meegemaakt.
De schrijvers vonden dat er een boek moest komen, waarin álle vluchtelingen en álle kwartiergevers een plaatsje moesten krijgen, een verzamel- en naslagwerk.
"Nu of nooit meer"
Want: "Nu waren er nog interviews te houden onder ex-vluchtelingen, maar lang zou dat niet meer duren, de tijd tikt door." De meeste contacten werden gelegd via telefoon en internet, terwijl ex-vluchtelingen of ex-kwartiergevers (of hun kinderen of kleinkinderen!) weer andere namen konden noemen, waarna de zoektocht weer verder ging."
Van de evacués waren nog lijsten bijgehouden (van aankomst, verhuizing, geboorte, overlijden en vertrek). Het was immers de overheid die veelal tot evacuatie bevolen had. Die voelde zichzelf daarom verplicht tot registratie en waar nodig (financiële) ondersteuning. "Maar van de hongervluchtelingen waren helemaal geen lijsten beschikbaar. Dat kwam omdat de komst van de hongervluchtelingen niet van overheidswege werd georganiseerd, maar geregeld werd door kerkelijke instanties of particulieren."
De eerste acht hoofdstukken geven een inleiding op de diverse onderdelen van de evacuatie en proberen antwoord te geven op de hierboven gestelde vragen. Daarna volgen per dorp gegevens over alle opgespoorde evacués en hun kwartiergevers. Een aantal teksten geeft nadere toelichting op sommige onderdelen.
Persoonlijke verhalen
Er is veel gebruik gemaakt van persoonlijke beschrijvingen door evacués, hongervluchtelingen en hun kwartiergevers zelf: in de vorm van citaten uit memoires, dagboeken, brieven of anderszins. Dat is gedaan om deze mensen zelf aan het woord te laten zodat ze een eigen kleur aan hun verhaal kunnen geven. Herhalingen hebben de schrijvers daarbij op de koop toe genomen. Ook is per dorp een lijst van evacués alfabetisch opgenomen op familienaam van de man plus het geboortejaar.
488 pagina's op A4-formaat
Het boek telt maar liefst 488 bladzijden op A4-formaat, is geïllustreerd met 600 foto's en bevat een register van de 1400 onderdakverleners, toen 'kwartiergevers' genoemd, omdat de vluchtelingen werden 'ingekwartierd'. De prijs van het boek is bij voorintekening € 25,00 (na 1 december 2019 € 27,50). De verzendkosten bedragen € 7,50. Het ISBN-nummer is 978-90-9032328-2.