Permacultuur creëert biodiversiteit in iedere tuin
GARYP - Veel mensen denken bij het woord permacultuur aan rommelige moestuinen en idealistische types die duurzaam willen leven. Maar wat is 'permacultuur' precies? Liefhebbers uit de Fryske Wâlden, Anne Pieter Nicolai uit Garyp en Anne en Elize Jansen uit Hurdegaryp, lichten een tipje op van de sluier.
Door Karoline van den Donker
Het begrip permacultuur is afgeleid van de woorden permanent en (agri)culture. Het werd in de jaren zeventig bedacht in Australië door Bill Mollison die manieren zocht waarmee ook toekomstige generaties de aarde en haar grondstoffen zou kunnen blijven gebruiken.
Nagebouwd ecosysteem
Permacultuur wil functionele systemen ontwikkelen die net zo sterk en veerkrachtig zijn als een natuurlijk ecosysteem. De bedoeling is dat de mens, in samenwerking met de natuur, binnen dit ecosysteem in zijn eigen behoeften kan voorzien. De vijf basisbehoeftes van de mens zijn dan eten, drinkbaar water, huisvesting, energievoorziening en afvalverwerking. Het doel is gericht op de lange termijn. Samenwerking tussen alle levende wezens en elementen op aarde staat centraal.
Planten met meerdere doelen
Anne Pieter Nicolai uit Garyp is een liefhebber van permacultuur, maar niet dogmatisch. "Bij mijn vorige woning - een rijtjeshuis - had ik mijn gehele tuin ingericht volgens de principes van permacultuur. Bij mijn nieuwe huis ben ik zover nog niet."
Een aantal items in zijn tuin is ontleend aan permacultuur, andere items zijn het gevolg van praktisch verstand, het integreren van tuinonderhoud in een druk bezet dagelijks leven. "Een tuin moet ontstaan, groeien. Niet alles hier voldoet dus al aan de criteria van permacultuur."
Wat in zijn tuin wel aan permacultuur-principes voldoet, is de beplanting. "Veel verschillende soorten, die meerdere doelen dienen."
Een variatie aan planten in een tuin, betekent veel biodiversiteit: de basis van een gezonde kringloop. Veel verschillende planten trekken veel verschillende schimmels, bacteriën, vogels, en insecten als bijen, hommels en vlinders aan. "In een 'echte permacultuurtuin' wordt een plant zo neergezet dat hij meerdere doelen kan dienen. Een plant kan ingezet worden als bestuiving- of drachtplant, voor nestgelegenheid, vanwege zijn geneeskrachtige werking of als bron van voedsel. Het liefst dient een plant tevens als windkering, luwte maker, bodembedekker en/of voor bemesting."
Sproeien hoeft zo niet
Kale grond is ongewenst in de permacultuur. "Ik veeg de bladeren juist in de border, in plaats van er uit," zegt Anne Pieter. "Het liefst zorg je voor 'zeven lagen' in je tuin, boomlagen, struiklagen en kruidlagen. De hoogste lagen zijn grote bomen, de laagste lagen bodembedekkers, bijvoorbeeld aardbeien. Zo benut je de ruimte effectief voor biodiversiteit."
Door de grond bedekt te houden, wordt hij gevoed en droogt hij niet uit. "Zelfs tijdens de hete zomer vorig jaar, heb ik niet hoeven sproeien," aldus Anne Pieter.
Zelfvoorzienende (kleine) tuin
Permacultuur is voor hem een manier van leven. "Ik probeer zoveel mogelijk zelfvoorzienend te zijn. Ik haal veel maaltijden uit eigen tuin. Samen met mijn vader houd ik schapen waarvan we jaarlijks één voor onszelf laten slachten. Kippen houd ik voor de eieren, bijen voor de honing. Van de pruimen, bessen en aardbeien maak ik mijn eigen jam."
"In de zomer wordt mijn tuin best eens wat rommelig, want dan gaat de meeste tijd zitten in het oogsten", vertelt Anne Pieter nippend aan zijn kopje muntthee, uiteraard vers geplukt. "Ik probeer het hele jaar door kruiden en groenten uit eigen tuin te eten."
In het tuingedeelte waar menigeen de bloemenborder situeert, groeit bij hem de Marokaanse munt. Ernaast staan een drietal 'vaste groenten', jaarlijks terugkerende planten waarvan in het voorjaar gegeten kan worden: eeuwig moes, brave hendrik en rabarber. De keukenkruiden staan elders. "Op een luwe, warme plek in de tuin, waar ze elk jaar terugkeren".