Is weidevogelbeheer voor boeren een last of een lust?
BUITENPOST - Honderdtachtig leden van de Vereniging Noardlike Fryske Wâlden nemen maatregelen om het aantal weidevogels te vergroten. Waarom niet alle boeren? Coördinator Evie Vinken: "Lang niet alle boeren komen voor een beheervergoeding in aanmerking. Er zijn ook gebieden waar geen weidevogels zijn, dus daar hoeft het niet."
Door Karoline van den Donker
Tot 2016 beheerde de agrarische natuurvereniging Noardlike Fryske Wâlden 8.000 hectare 'fûgeltsjelân'. Nu is dat nog 3.000 hectare. Evie Vinken verklaart: "Het aantal weidevogels is afgenomen en het beschikbare budget vanuit de overheid is kleiner geworden."
In Noord- en Oost-Friesland liggen vooral leefgebieden die in de Vogel- en Habitatrichtlijn zijn aangewezen als 'Droge Dooradering'", vertelt Jetze Genee van de Provincie Fryslân. "Dit is het zogenaamde coulissenlandschap. Daar is het agrarisch natuur- en landschapsbeheer gericht op andere vogelsoorten."
Voor de weidevogels zijn in Noord- en Oost-Friesland diverse collectieven actief in 'Open Grasland'. De Noardlike Fryske Wâlden beheert gebieden in het noordoostelijke deel.
Zij werken met zogenaamde 'mozaïeken', voor beheer uitgekozen locaties binnen door de provincie vastgestelde leefgebieden van weidevogels zoals grutto's, kieviten, scholeksters en tureluurs. Binnen een mozaïek worden drie vormen van beheer toegepast: 'nat beheer' (bijvoorbeeld plasdras), 'zwaar beheer' en 'licht beheer'. Met de leden spreken de beheerorganisaties af, wie waar welk beheer toepast.
Boeren die een beheerpakket afsluiten, krijgen de kosten gecompenseerd via een beheervergoeding. "De hoogte hangt af van het pakket dat een boer afsluit en verschilt per situatie. Waar liggen de betrokken percelen? Wat zijn de bedrijfsmogelijkheden van deze boer? Wat is zijn persoonlijke visie, zijn smaak? En waaraan heeft het agrarisch natuurbeheer behoefte?" Een beheerpakket wordt voor zes jaar afgesloten. Boeren die in 2016 geen afspraken maakten, hebben nauwelijks kans alsnog voor een vergoeding in aanmerking te komen. "Dat wil niet zeggen dat zij niet aan weidevogelbeheer kunnen doen. Ze worden alleen financieel niet gecompenseerd", zegt Evie Vinken. "Er waren voor 2016 meer boeren die voor weidevogelbeheer een vergoeding ontvingen dan nu. Alleen boeren die over land beschikken in één van de vijftien aangewezen mozaïeken komen nog in aanmerking."
Beheervergoedingen blijken vaak niet honderd procent kostendekkend, vertelt Evie Vinken. Zij merkt dat de boeren die meewerken aan het vormen van mozaïeken, dat meestal doen vanuit een intrinsieke motivatie, dus uit liefde voor het landschap en de vogels.
"Wettelijk is iedere boer verplicht om de nesten van weidevogels te beschermen. Het nemen van extra maatregelen is echter niet verplicht en sommigen lopen er ook niet warm voor. Ruige mest uitrijden in plaats van drijfmest injecteren, laat in de lente maaien en kruidenrijke randen de hele zomer laten staan, betekenen meer werk, minder opbrengst."
Of het voor boeren voor- of nadelig is om betrokken te zijn bij weidevogelbeheer, kan
Evie Vinken niet zeggen. "Ze worden er financieel niet rijk van, maar veel boeren geven aan het fijn te vinden iets voor de natuur te doen. Er zijn ook zuivelverwerkers die meer geld geven voor de melk van boeren die een contract hebben bij een agrarische natuurvereniging. Door die ontwikkeling zie je wel dat meer boeren belangstelling krijgen voor het weidevogelbeheer. Echter, wat beheer kost of oplevert, verschilt per bedrijf. Er zijn ook boeren die wel in aanmerking komen, maar afzien van een beheervergoeding vanwege de 'papierwinkel'."