Damveld: "Ternaard nog optie voor radioactief afval"
TERNAARD - Onderzoeker en publicist Herman Damveld uit Groningen stelt dat Ternaard niet alleen een mogelijke locatie is voor hernieuwde gaswinning, maar door het rijk al jaren ook als optie wordt gezien voor 'eindberging' van kernafval in een zoutkoepel.
Door Gerrit van der Meer
De NAM wil vanaf de vaste wal bij Ternaard schuin onder de Waddenzee naar aardgas boren. Dit was aanleiding voor de gemeente Dongeradeel een adviseur aan te trekken, met het idee: 'Kan dit ook anders?'.
Ze vroegen Jan Paul van Soest, verbonden aan adviesbureau De Gemeynt. Opdrachtgever werd uiteindelijk het 'Bestuurlijk Overleg', waarin de gemeente Dongeradeel, de provincie Fryslân, Wetterskip Fryslân, de NAM en het ministerie van Economische Zaken en Klimaat vertegenwoordigd zijn.
Dit Bestuurlijk Overleg moet nog een besluit nemen of er een 'Omgevingsproces' komt naar aanleiding de wens van de NAM. (In Ternaard is tegen de gaswinning verzet gerezen, met als leus: 'Ternaard geeft tegengas'). Van Soest stelt dat zijn bureau zich niet zal opwerpen als procesbegeleider, mocht die inderdaad worden aangesteld. Dit "om deze verkenningsfase onafhankelijk en zuiver te kunnen doen." Zijn eindadvies is binnenkort klaar, verwacht Van Soest.
Dezelfde Van Soest was ook 'kwartiermaker', een soort 'informateur' zegt hij, met het oog op een eventuele 'klankbordgroep' die zich dan moet verdiepen in de kwestie: wat te doen met het radioactief afval in Nederland? In de jaren tachtig en negentig is gedacht aan 'eindberging' in steenzoutformaties. Bij Ternaard zit zo'n steenzoutkoepel, die ook op een lijst staat voor eventuele 'eindberging', merkt Herman Damveld op. "Die lijst is nooit ingetrokken".
Van Soest stelt daar tegenover, dat een recente studie ook de optie van Boomse klei heeft bekeken. Zoutformaties zitten vooral in het noorden van Nederland, Boomse klei vooral in het zuiden. "De experts zeggen dat klei gunstiger is dan zout. Het zout kan in water oplossen, klei niet. En klei heeft elasticiteit, het beweegt enigszins mee. mocht er beweging in de aarde ontstaan. Bovendien absorbeert klei radioactiviteit tot op zekere hoogte", zegt Van Soest.
Damveld merkt op, dat in juli 2014 een rapport van TNO naar buiten kwam, dat in het zuiden van Friesland (bij Sneek, Terwispel, Bantega, Steggerda en bij Ens in de Noordoostpolder) ook 'geschikte' Boomse klei is gevonden, op 400 tot 600 meter diepte.
Van Soest vindt dat er eerst een principiële discussie nodig is over wat er met radioactief afval moet gebeuren, zowel hoog, middel als laag radioactief afval. Zijn advies aan de regering over een eventuele 'klankbordgroep', uitgebracht op 14 mei, is positief ontvangen door staatssecretaris Stientje van Veldhoven (D66). Van Soest waarschuwt dat een 'top-down-aanpak' voor het vinden van een oplossing voor het radioactief afval niet werkt. Ook de term 'klankbordgroep' bevalt hem niet, die term vindt hij te passief. Staatssecretaris Van Veldhoven in een brief aan de Tweede Kamer (14 mei): "Ik neem het advies van de kwartiermaker om de beoogde klankbordgroep een actievere rol te geven ter harte. Ik ga de komende tijd de voorbereidingen treffen om de vorming van het gremium te kunnen starten."
Herman Damveld vindt de hele gang van zaken een vorm van 'de kop in het zand steken'. Al eerder is besloten, dat er pas rond 2100 een definitief besluit valt over wat te doen met het radioactief afval. Bovendien wordt eventuele eindberging pas rond 2130 uitgevoerd. "Dat zou moeten gebeuren op basis van 'de vervuiler betaalt'", zegt Damveld. "Maar het bedrag dat hiervoor nu op rente staat, is bij de huidige rentestand in 2130 niet voldoende. Er is namelijk naar schatting circa twee miljard euro nodig." Van Soest ziet dit probleem ook.
"Het kan betekenen dat de eindberging nog langer op zich laat wachten. Maar eerst moeten we de principiële discussie voeren over wat te doen met radioactief afval. Er is bijvoorbeeld ook de optie van het stoppen in diepe boorputten van drie kilometer diep. Of het onderbrengen in granietlagen in bijvoorbeeld Zweden of Finland."