'Bierbijbel' over historie Dokkumer bierbrouwerijen
DOKKUM - Tussen 1700 en 1715 waren er in Dokkum negentien bierbrouwerijen. Binnenkort wordt de 'twintigste' geopend, op de Diepswal 5, in het hartje van de stad. 'De kleinste stadsbrouwerij van Nederland' noemen de initiatiefnemers het.
Dat zijn de broers Frank en Remco van Dijk en hun compagnon Remco Wouda. Hun stichting Dockumer Biergilde gaf opdracht voor het schrijven van een boek over de historie van het bierbrouwen in Dokkum. Dit verschijnt woensdag 13 juni.
Ruim twee jaar geleden kregen de in Dokkum inmiddels vermaarde amateur-historici Warner B. Banga en Piet de Haan het verzoek de geschiedenis van het Dokkumer bierbrouwen te onderzoeken en te beschrijven. Dat hebben ze gedaan, maar bovendien hebben ze er meteen ook de familiegeschiedenissen en de historie van de negentien bierbrouwerijen in meegenomen. Met vermelding van maar liefst 1900 namen van personen die met het Dokkumer bier te maken hadden. Vandaar dat het zo'n dik boek werd. "De bierbijbel van Dokkum", wordt al gezegd.
Waar mensen landbouw bedrijven, wordt ook bier gebrouwen. De kloostermonniken professionaliseerden het productieproces. Dokkum had bovendien de 'Bonifatiusbron' net buiten de stadsgrachten, waar uit een wel schoon drinkwater omhoog gepompt werd. Dit water werd via de Fonteinssloot naar een dobbe geleid, waar het via een houten goot in vaten overgeheveld werd. Die vaten werden met waterschuiten naar de brouwers in de stad gevaren. De bierbrouwerijen zaten dan ook allemaal aan het (vaar-)water.
De brouwers begonnen al snel met tapperijen en bierhuizen. Net als nu waren die ook toen al aan regels gebonden. Zo mochten er geen drinkgelagen ontstaan. Toch was de combinatie van bierconsumptie en drankmisbruik toen in Dokkum niet ongebruikelijk. Banga en De Haan vonden er diverse bewijzen voor.
Bier was - door het koken van het water voorafgaand aan brouwen - 'schoner' dan drinkwater. Het bier werd ook naar elders verkocht. "Om 1600 hinne waard der yn Dokkum jierliks ûngefear twa miljoen liter bier produsearre. Doe wennen hjir sa'n trijetûzen minsken. Mar goed dat dy dat bier net allegearre sels opdronken!" zeggen Banga en De Haan. Het bier werd ook verhandeld naar het buitenland. Het feit dat Dokkum Admiraliteitsstad was, droeg flink bij aan de afname van het bier. De overheden (gemeentelijke, provinciale én rijksoverheid) profiteerden mee van de bierproductie en -consumptie, door er allerlei belastingen en leges op te heffen, ook vierhonderd jaar geleden al.
Speciaalbieren in opkomst
In de negentiende eeuw werden koffie en thee langzamerhand ook betaalbaar voor de 'gewone' burgers. Die dranken kwamen vaak in de plaats van het bier. Bovendien ontstond schaalvergroting: brouwers als Heineken, Amstel en Grolsch veroverden de markt en verdrongen de kleine brouwers. Maar nu zijn de 'speciaalbieren' weer in opkomst. "Nederlân hellet België al hast yn", zegt Warner B. Banga. Zo ook in Dokkum met het Bonifatiusbier.