Opleiding 'autisme-vriendelijke coach' in Friesland

BURGUM - De Autismeacademie gaat een opleiding 'autisme-vriendelijke coach' verzorgen in Friesland. Cursisten bestaan doorgaans uit juristen, mediators en leerkrachten. Er schrijven zich echter ook altijd ouders in en mensen die zelf autisme hebben. Dat komt door de aard van de cursus. "Wij geven manieren waarmee mensen met autisme een onafhankelijke positie kunnen verwerven in de maatschappij," vertelt initiatiefneemster Marjon Kuipers.

Door: Karoline van den Donker

Negen jaar geleden gaf Marjon Kuipers uit Enschede voor de eerste keer de zevendaagse opleiding 'Autisme-vriendelijke coach'. Sindsdien wordt de opleiding met regelmaat aangeboden in Rotterdam, Eindhoven, Utrecht, Enschede, Alkmaar en Zwolle. Op 23 november start er ook een opleiding in Friesland. "Het is een bijzondere opleiding", zegt Marjon Kuipers, omdat ze bij de training levens heeft zien veranderen.

"Door deze training kunnen levens veranderen"

Leren over autisme

"Wij zien autisme niet als een stoornis, maar als een eigenschap van mensen die op een andere manier informatie verwerken. Als je die andere manier begrijpt, kun je communicatie-problemen voorkomen."

Marjon Kuipers is een academisch geschoold mediator (bemiddelaar) die onder andere wordt ingezet bij rechtszaken, arbeidsconflicten en echtscheidingen waarbij autisme een rol speelt. Dat laatste doet ze via haar bedrijf Mediation Visie. De opleiding 'autisme-vriendelijke coach' geeft ze via haar tweede bedrijf, de Autismeacademie. Ook is ze moeder van een zoon met autisme.

De training 'autisme-vriendelijke coach' is een door diverse beroepsverenigingen geaccrediteerde opleiding. Hij wordt altijd gegeven door twee trainers. Eén mét en één zonder autisme. "De trainers werken – vanzelfsprekend - op basis van gelijkwaardigheid", vertelt Marjon Kuipers. Ze is iedere keer weer verrast door de vertaalslag die de ervaringsdeskundigen bij de cursussen kunnen maken. "Degene die het goed weet te verwoorden, kan veel betekenen voor de mensen die hun ervaringen minder goed onder woorden kunnen brengen."

Voorbeeld uit de praktijk

Marjon Kuipers geeft een voorbeeld uit de cursuspraktijk om te laten zien hoe mensen met en zonder autisme veel van elkaar kunnen leren. De ervaringsdeskundige is in dit voorbeeld een cursist.

"De eerste bijeenkomst was net begonnen, toen er geïrriteerd gekibbel ontstond tussen twee cursisten. De ene cursist had zelf autisme, de andere cursist was een moeder met een autistische zoon." Marjon Kuipers vroeg wat er aan de hand was, en op een gegeven moment zei de ene cursist over de moeder: "Ze moet haar losse, wapperende haren in een staart doen, en die lange oorbellen uit haar oren halen. Als ze die rinkelende armbanden niet afdoet, ga ik naar huis. Ik word er gek van." Het was even slikken voor alle aanwezigen, maar Marjon Kuipers vroeg door. Aan de moeder: "Je hebt een zoon met autisme. Hoe reageert die op jou?" De zoon - die tevens een licht verstandelijke beperking heeft - bleek nauwelijks contact te maken, laat staan te praten. Als cursusleidster vroeg Marjon de moeder of ze haar haar eens in een staart wilde doen en haar oorbellen en armbanden wilde afleggen. Gewoon om te kijken wat het effect was. Een paar dagen later belde de moeder haar op, in tranen. Ze had gedaan wat Marjon vroeg en het effect was verrassend. Marjon Kuipers vertelt: "Haar zoon was naar haar toegekomen, had haar over haar wang geaaid en gezegd: 'mama'."

"Zo simpel kan het zijn", zegt de cursusleidster. "Dit was nooit ter sprake gekomen als er alleen maar hulpverleners, onderwijzers en ouders in de cursuszaal waren geweest. Nu hebben we met zijn allen een levensveranderende ervaring gehad."

"Leer hoe mensen met autisme zelf regie over hun leven houden"

Dit verhaal toont de reden dat er altijd een cursusleider mét autisme bij de trainingen aanwezig is. In Burgum wordt de opleiding 'autisme-vriendelijke coach' gegeven door Saskia Buma en Nynke Zuurmond. Nynke is degene met autisme. "Ze werkte jarenlang in de hulpverlening, maar werd er gestresst en ziek van. Nu weet ze dat ze last heeft gehad van overprikkeling. Ze is een eigen praktijk begonnen en heeft daardoor veel meer energie. Dankzij haar autisme kan ze feiten heel goed scheiden van de emoties. Ze kan ontzettend goed objectief observeren. Ze heeft een scherpe waarneming en scant voortdurend hoe mensen zitten, bewegen en praten. Als er iets afwijkends gebeurt, ziet ze dat meteen", vertelt Marjon Kuipers. "Tijdens mijn studie heb ik enorm hard moeten werken om me deze vaardigheden eigen te maken. Zij heeft dat van nature, op een manier die mij jaloers maakt."

Autisme heeft volgens Marjon Kuipers een prikkelgevoeligheid tot gevolg die veel onbegrepen gedrag veroorzaakt. "Veel prikkels versterken het autistische gedrag, bij minder prikkels vermindert het. Als je als ouders of persoon met autisme dit mechanisme gaat herkennen, kun je veel problemen voorkomen."

Bij de Autismeacademie wordt de oplossing niet gezocht in auti-paardrijden, auti-zwemclubs of auti-speeltuinen. "Deze clubs hebben zeker hun nut, maar als je je hele leven er op aangewezen zou zijn, is dat jammer", zegt Marjon Kuipers. "Wij zien liever dat mensen met autisme informatie en 'tools' krijgen waarmee zij zich in hun leven staande kunnen houden, zodat ze deel kunnen uitmaken van de gewone maatschappij."

Verwacht het onverwachte

"Kinderen met autisme krijgen vaak rond hun negende de diagnose. Als de omgeving hierop reageert alsof ze gehandicapt zijn, kan dat erg stigmatiserend werken. Hulpverleners adviseren vaak om met pictogrammen, dagstructuren en planningen te werken. Maar het leven bestaat nu eenmaal ook uit onverwachte gebeurtenissen. Daarmee moeten mensen met autisme leren omgaan, anders blijven ze hun hele leven afhankelijk van hulpverleners. Ze moeten 'methodes' krijgen waarmee ze kunnen voorkomen dat onverwachte gebeurtenissen leiden tot een escalatie."

Vaardigheden voor regie

Vanuit deze gedachte verzorgt de Autismeacademie opleidingen voor iedereen die met grote regelmaat te maken heeft met mensen die autistisch zijn.

"Naast hulpverleners doen geregeld cursisten mee die zelf autisme hebben. De jongste was 19 jaar, de oudste 76. Bij de man van 76 jaar kwam veel verdriet boven. Hij zei achteraf: 'Als ik vijftig jaar geleden geweten had, wat ik nu geleerd heb, zou ik veel dramatische gebeurtenissen in mijn leven hebben kunnen voorkomen. Misschien was ik dan niet gescheiden en had het ontslag op mijn werk voorkomen kunnen worden'."

Studieboek: 'Plan B'

Samen met Gijs Horvers – 'Autisme Ambassadeur' en bekend spreker met en over autisme – schreef Marjon Kuipers een boek. De titel is veelzeggend: 'Plan B'. Het staat vol handige 'tools' (hulpmiddelen) en leerzame praktijkverhalen. Het boek is bruikbaar als zelfstudieboek, maar vormt tevens de basis van het cursusmateriaal bij de opleiding 'autisme-vriendelijke coach'.

"Een boek vol handige tools en praktijkverhalen"

Erkende opleiding

Cursisten die verder willen als coach, sluiten de opleiding af met een certificaat. Hiervoor moeten ze een 'paper' schrijven, of een andere vrije opdracht uitvoeren, waarin de cursus-informatie is verwerkt. Mensen met autisme kunnen de opleiding mogelijk vergoed krijgen via een Persoonsgebonden Budget.

De Pleats in Burgum

De opleiding bestaat uit zeven bijeenkomsten. Voor Friesland worden die gegeven in Burgum in De Pleats, op donderdagen: 23 november, 7 december, 11 en 25 januari, 15 februari, 8 en 29 maart. Aanmelden via de site:

www.autismeacademie.nl.