Amanda de Voogd deed onderzoek naar de drie basiselementen van geluk

Amanda de Voogd  zegt dat het gevoel van geluk niet zozeer wordt bepaald door de dingen die je meemaakt, maar door de manier waarop je daarmee omgaat. (Foto: Klaas Rozema)

Amanda de Voogd deed onderzoek naar de drie basiselementen van geluk
“Gelukkig denken kun je leren”

LEEUWARDEN – Amanda de Voogd uit Oentsjerk, met een praktijk in Leeuwarden, deed onderzoek naar de basisingrediënten voor geluk. In het dagelijks leven is ze therapeut, coach en trainer en runt een eigen praktijk. Omdat we allemaal graag gelukkig zijn, vroegen we haar het hemd van het lijf.

Je hebt onderzoek gedaan naar de basisingrediënten voor geluk.  Kun je iets vertellen over de aanleiding van dit onderzoek?
De aanleiding voor mijn onderzoek ‘Overleven of leven?’ waarin ik op zoek ga naar de basisingrediënten voor geluk, diende als eindopdracht voor mijn studie aan de Academie voor Psychodynamica en is tweeledig.
Ten eerste merkte ik als kind al op dat mensen zo verschillend in het leven staan. De één lijkt een aaneenschakeling van leuke momenten te beleven en de ander ploetert zichzelf de dagen door, of maakt zich voornamelijk druk om andermans mening. Dit aspect van het leven boeit me tot op de dag van vandaag.
Ten tweede leven we in een maatschappij waar de angststoornissen en depressieve klachten de pan uit rijzen, terwijl we in één van de veiligste landen ter wereld leven! Ik moest mijn eigen antwoorden vinden.
Mijn doel? Los van ‘nurture’ (aangeleerd) en nature (aangeboren) uitpluizen welke basisingrediënten essentieel zijn voor het vormgeven van geluk. Dan alleen kan ik als therapeut, coach en trainer mijn bijdrage leveren aan een wereld waarin we bewegen van ‘ik’ naar ‘wij’.

Wat was, kort samengevat, het resultaat van je onderzoek?
Geluk lijkt vooral te gaan over van binnenuit aangedreven worden of van buitenaf aangedreven worden.
Leven vanuit een innerlijke motivatie maakt gelukkig. Soms heb je echter geen idee, of sterker nog, dan denk je dat je van binnenuit wordt gedreven, maar je energieniveau zegt iets anders. Sommige mensen voelen zich tekort schieten, krijgen een burn-out, of missen passie (bijvoorbeeld in hun baan). Voor mij herkenbare signalen dat je niet van binnenuit leeft. Geluk begint daarom met een zekere mate van bewustzijn.
Een belangrijk resultaat is de kracht van ons denken. Onze gevoelens zijn namelijk een gevolg van ons denken en van hieruit zetten we ons gedrag in. We kunnen stellen dat de ongelukkige mens afbrekende gedachten heeft. (‘Ik kan ook niets’. ‘Misschien past deze baan wel niet bij me.’)
De gelukkige denkers hebben helpende gedachten. (‘Ik kies de volgende keer voor een andere aanpak, want deze uitkomst is niet helemaal wat ik wens.’)

Derde belangrijke uitkomst is de Self Determination Theory van de Amerikaanse hoogleraren Edward Decy en Richard Ryan. Een macrotheorie over menselijke motivatie, ontwikkeling en welzijn. Bij deze theorie staan drie aangeboren psychologische basisbehoeften centraal: autonomie, verbondenheid en competentie. Wanneer aan deze drie behoeften wordt voldaan, kan een persoon zich ontwikkelen en optimaal functioneren.
Autonomie  is de behoefte om je eigen weg te bepalen.
Verbondenheid  verwijst naar de noodzaak om je verbonden te voelen met andere mensen.
Competentie  is de wens iets te doen waar je goed in bent, iets wat effect heeft.

Hoe zag het onderzoek er uit?
Het eerste deel bestond uit een literatuuronderzoek en het tweede deel uit een praktijkonderzoek. In dat tweede deel heb ik een groep vrouwen – in de leeftijd van 30 tot 50 jaar – een serie open en gesloten vragen gesteld. Ik vroeg over de mate waarin ze invloed op hun leven ervaren, hoe verbonden en competent ze zich voelen en hoe ze hun leven inrichten.

Wat vond je opvallende zaken tijdens je onderzoek?
Erg opvallend vond ik dat niet hetgeen mensen meemaken, bepaalt hoe ze zich voelen, maar de manier waarop men hier tegenaan kijkt. Wanneer er geen sprake is van schaamte of schuld, dan lijkt men autonomie en verbondenheid te ervaren en volgt competentie als vanzelf. Zelfsturing is een belangrijke factor in deze en dat begint met een helpende mindset. De liefde beïnvloedt geluk zeer. Toch verbaast me dat geenszins.

Kun je toelichten waarom autonomie essentieel is?
Veel mensen richten zich juist op wat veel psychologen extrinsieke doelen noemen, zoals financieel succes, er goed uitzien of status. Dit staat de persoonlijke ontwikkeling in de weg.

Een basisbehoefte voedt men echter door zich te richten op intrinsieke doelen, waarbij de motivatie uit de persoon zelf komt, zoals een opleiding volgen omdat men zich wil ontwikkelen (autonomie/ competentie), of tijd steken in het familiecontact (verbondenheid/ autonomie).
Intrinsieke motivatie speelt een grote rol bij de totstandkoming van autonomie. Zo blijken mensen bij wie de motivatie uit henzelf komt – zonder dat ze in meer of mindere mate worden gedwongen -, vitaler te zijn en over meer (levens)energie te beschikken.

Als je ervaart dat je geen autonomie hebt over je eigen leven, hoe kun je dat verbeteren?
Uitzoeken wat je mist en je verlangens vormgeven. Dan gericht actie ondernemen. Toch lukt dit vaak niet zomaar, omdat er onbewust iets mee kan spelen waardoor je niet doet wat je wilt doen. Dan kan een coach of therapeut je spiegelen, waardoor het alsnog lukt.

Verbondenheid in je leven, wat bedoel je daarmee?
Verbondenheid gaat erover dat je jezelf onderdeel van het geheel voelt. Dat je van binnen weet dat je erbij hoort. Maar ook dat je een aantal mensen om je heen bij wie jij je prettig voelt en jezelf kunt zijn.

Wat kan iemand  zelf doen om meer verbondenheid te ervaren?
Ik denk dat luisteren een onderschat begrip is. We hoeven niet zoveel te praten alswel er te zijn. Voor de een is dat een goed gesprek, voor de ander samen wandelen of een kleinigheidje krijgen. Dat hangt van ieders voorkeur af.

Welk gedrag of welke karaktereigenschappen werken een gevoel van verbondenheid tegen?
Het kan knap lastig zijn als je verlatings- of bindingsangst hebt. Dit is er in verschillende gradaties en meestal hebben we er geen idee van. Je kunt het merken aan de moeite in vriendschappen of relaties. Ruzie maken of juist helemaal geen contact opnemen – allemaal uit angst voor afwijzing. De ene mens durft zich niet te binden, de andere mens raakt zijn autonomie volledig kwijt doordat hij bang is voor verlating en helemaal opgaat in de ander.

Wat kun je zelf doen om het gevoel dat je te weinig competenties hebt te verbeteren?
Als allereerste voor jezelf helder maken wat de reden is dat je dit ervaart. Sluiten de waarden en normen van je werkgever bijvoorbeeld niet aan bij jou als mens, heb je faalangst, of speelt er iets heel anders?
Daarna moet je in de actiestand: je vastgeroeste patronen doorbreken.

Je hebt onderzoek gedaan, en ons tal van tips aan de hand gedaan.  Hoe breng je verder de conclusies van je onderzoek in de praktijk?
Mijn energie is mijn leidraad. Zodra ik merk dat deze vermindert zorg ik ervoor dat ik in actie kom. Soms kan dat zijn dat ik de natuur in ga, of dat ene project oppak, of even bij iemand langs ga. Wat er op dat moment maar nodig is eigenlijk.
Verder heb ik de resultaten verwerkt in een workshop ‘Gelukkig, niet perfect!’, en in mijn individuele coachtraject ‘Werk, durf en passie’.

Heb je nog een laatste tip voor onze lezers?
Besef dat pijn onlosmakelijk met het leven is verbonden. We lijden verliezen. Wie dat accepteert en voelt wat er te voelen is, maar ook vanuit passie en dankbaarheid leeft, heeft een hogere kwaliteit van leven.

Mensen die doen wat ze leuk vinden,
een aantal dierbaren om zich heen ervaren,
en iets doen wat effect heeft, zijn gelukkiger –
los van de ‘life events’ die men meemaakt.