Zeg vooral niet te vaak hoe gezond groenten zijn

Het is goed als een kind leert luisteren naar het eigen hongergevoel, zeggen kinderdiëtisten. (Foto: Klaas Rozema)

Warme maaltijd eten met kinderen? “Haal de druk eraf!”

En dan is het tijd voor het avondeten. Veel jonge kinderen halen hun neus op voor groenten en aardappelen, maar vlees is smullen. Vooral niet te druk over doen, is het advies van diëtisten. “Kinderen gaan uiteindelijk vanzelf vast voedsel eten.”

Het is lang niet altijd feest als het warm eten op tafel verschijnt. De woorden “lust ik niet” zullen in veel gezinnen met jonge kinderen regelmatig worden gehoord. Kinderdiëtiste Mariëlle Bleeker uit Drachten herkent dat wel. “De eerste hapjes zijn altijd even wennen. Meestal zijn kinderen niet meteen enthousiast als ze broccoli of boontjes voorgeschoteld krijgen.”

Vlees daarentegen gaat er vaak in als zoete koek. Begrijpelijk, vindt Bleeker. “Vlees heeft een lekkere ‘bite’, is sappig en eiwitrijk. Aardappelen kunnen kinderen vaak ook nog wel waarderen, vanwege de neutrale smaak. Maar groente, die smaak is soms lastig. Groente kan wat bitter zijn, heeft geen intense, zoetige smaak en is soms wat waterig.” Dat maakt groente bij kinderen doorgaans niet populair.

Groenten zijn in een gezond voedingspatroon echter onmisbaar. Wat doe je dan als je kind er niets van wil weten? “De aanhouder wint”, zegt Bleeker. “Probeer het vooral ‘neutraal’ aan te bieden. Als ouders kun je groente onbewust onaantrekkelijk maken. Je moet bijvoorbeeld vooral niet te vaak zeggen dat groente zo gezond is. Vaak komt het dan met het eten van groente vanzelf wel goed.”

Varieer ook eens met de manier waarop je groente bereidt, adviseert ze. “Je kunt groente koken, maar ook eens rauw aanbieden, of in een salade. Creatief zijn met groente is ook leuk, door het bijvoorbeeld in de vorm van een gezichtje aan te bieden.” Met wat oudere kinderen kun je samen koken, of wat groente in de tuin verbouwen, aldus de kinderdiëtiste. Dan krijgen ze er misschien wat meer ‘feeling’ mee.

Niet te veel tussendoortjes

Het is natuurlijk ook belangrijk dat je kind tegen etenstijd niet al vol zit, door wat het in de loop van de dag heeft gegeten. Hou het daarom bij drie hoofdmaaltijden (inclusief avondeten) en maximaal vier tussendoortjes, adviseert het Voedingscentrum. Na vieren niets meer te eten geven is ook een veelgehoorde tip. Diëtiste Ellen Govers benadrukt op internet: “Twee biscuitjes of een appel leveren net zoveel energie als een snee brood, een doosje rozijntjes levert net zoveel energie als een halve snee brood en een zakje chips levert net zoveel energie als twee boterhammen! Geef het kind dus niet teveel tussendoortjes in de middag als het de warme maaltijd moeizaam eet; het heeft dan misschien gewoon geen trek.”

Heeft je kind een blik op de groente van de dag geworpen en besloten dat het vies is, dan is het soms lastig om het kind op andere gedachten te brengen, weet Mariëlle Bleeker. “Echt slechte groente-eters kun je op een andere manier groente aanbieden, bijvoorbeeld door tomaatjes, worteltjes, komkommer of radijsjes bij de broodmaaltijd te geven. Dan krijgen ze toch iets van groente binnen.”

Kinderdiëtist en lactatiekundige Stefan Kleintjes, bekend van zijn borstvoedingsvriendelijke manier van eten introduceren, benadrukt vooral hoe belangrijk het is geen druk te leggen op het eetgedrag van kinderen. “Ouders maken zich van nature zorgen over wat een kind eet”, zegt hij op de website jongegezinnen.nl naar aanleiding van een vraag van een ouder. “Kinderen worden als ze jong zijn, doorgaans te veel gevoed. 17% van de moeders doet bijvoorbeeld een extra schep melkpoeder in de fles. Dat is niet goed voor het spijsverteringssysteem. Een kind leert zo niet te luisteren naar het eigen honger- en verzadigingsgevoel.”

In de meeste gezinnen is het ook belangrijk om het bord leeg te eten, vervolgt hij. “Het kind wordt daartoe gestimuleerd door externe stimulansen, zoals aanmoedigingen, beloning met toetje, of voor straf geen toetje. Een kind zet zo stappen over zijn eigen verzadigingsgevoel heen. Daardoor leert het niet naar zichzelf te luisteren, maar steeds naar anderen. Je kunt als ouder wel bepalen wat, maar niet hoeveel een kind eet. Kinderen gaan uiteindelijk vanzelf vast voedsel eten. Ze apen hun omgeving na, ontdekken wat ze wel of niet lekker vinden. Elk kind is er op een andere leeftijd aan toe. Zorg dat er geen spanning is aan tafel en laat het een sociaal gebeuren zijn. Is het bord leeg: prima, is het niet leeg: ook prima. Heb er vertrouwen in dat het goed komt. Heb je het idee dat hij niet genoeg vitamines binnenkrijgt, geef dan voor je eigen geruststelling wat voedingssupplementen. Maar haal die druk eraf!”

“Eet op tijd”

Diëtiste Ellen Govers komt op internet ook met een paar interessante adviezen. “Eet op tijd. Vermoeidheid is een belangrijke oorzaak van slecht eten bij peuters. Heeft het kind een vermoeiende dag gehad, eet dan als het kan iets eerder. Houdt uw kind wel van brood, fruit en melk, laat het van die voedingsmiddelen dan volop eten. Geef uw peuter eventueel ‘s middags een snee brood als tussendoortje. De warme maaltijd wordt daardoor minder belangrijk.” Meer fruit geven is ook een tip van Govers, net als het vermengen van sterk smakende groenten met aardappelen of rijst.

Lekkere recepten die bij kinderen in de smaak kunnen vallen, zijn op internet volop te vinden. Bijvoorbeeld op www.kids-n-fun.nl, www.lustikwel.nl (kinderrecepten, maar vooral koken met kinderen), www.kinderenkunnenprimaanderseten.nl, www.wereldeters.nl, www.peuterplace.nl en www.kokenvoormijndochter.nl. Die laatste site bevat een groot aantal recepten voor babyhapjes uit eigen keuken. “Inmiddels is ze twee en eet ze al lang gewoon met de grote mensen mee”, is de ‘successtory’ van de maakster van deze website. “Geen babyhapjes meer, dus. Ik laat haar alles proeven wat er te proeven is, met als doel: een kind dat alles lust. (…) Ze eet nog steeds goed en ze lust alles. Nou ja, bijna alles.”