Tips voor 15 maart voor de zwevende kiezers

BURGUM – Woensdag 15 maart zijn de Tweede Kamer-verkiezingen. In Fryslân staan 22 partijen op de lijst, met in totaal 835 kandidaten, van wie er 32 in Fryslân wonen. Op slechts één kandidaat mag de kiezer stemmen, nog steeds met het bekende, rode potlood.

Door Gerrit van der Meer

Debatten
Met onderstaande informatie proberen we u een beetje te helpen een afgewogen keuze te maken. In de eerste plaats is het mogelijk via internet, radio, tv en kranten diverse debatten tussen de lijsttrekkers te volgen. Het mooie van internet is, dat ook debatten die al werden uitgezonden maar die u niet hoorde of zag, alsnog te beluisteren/bekijken zijn.

Stemwijzer en Kieskompas
Op internet vindt u ook ‘stemwijzer’ (van ProDemos en 1Vandaag) en ‘kieskompas’; aan de hand van dertig stellingen krijgt u informatie over de standpunten van de meeste partijen.
De stellingen van beide websites komen ruwweg met elkaar overeen en zijn gebaseerd op de inhoud van de verkiezingsprogramma’s van de partijen die aan deze websites meedoen.

Zes partijen niet in Fryslân
Vijf partijen doen niet mee op ‘Stemwijzer’: GeenPeil (staat wel op de ‘Friese’ verkiezingslijst), Jezus Leeft, Stem NL, MenS en Spirit/Basisinkomenpartij/V-R en Vrije Democratische Partij (VDP). Laatstgenoemde vier staan niet op de ‘Friese’ verkiezingslijst. Ook 'Artikel 1' en 'Niet Stemmers' doen niet mee op de Friese lijsten.

Stellingen extra benadrukken
‘Stemwijzer’ biedt weinig mogelijkheden tot nuancering: u kunt kiezen tussen ‘mee eens’, ‘oneens’ en ‘geen van beide’. Wel is het mogelijk een deel van de stellingen extra te benadrukken. Bij Kieskompas is de keuze: ‘helemaal mee eens’, ‘mee eens’, ‘neutraal’, ‘niet mee eens’ en ‘helemaal niet mee eens’. Kieskompas heeft ook nog drie meer thematische ‘kieskompassen’: kies-werk-kompas, groen-kieskompas en ondernemers-kieskompas.

Thema’s
Onderwerpen die ter sprake komen zijn op de Stemwijzer bijvoorbeeld: referendum, maatschappelijke dienstplicht, legalisering van wietteelt, tijdelijke arbeidscontracten, de AOW-leeftijd terug naar 65 jaar, vluchtelingen, meer geld voor nieuwe wegen, kolencentrales. Kieskompas heeft ongeveer dezelfde stellingen.

Websites van partijen
Wie na het invullen van de ‘Stemwijzer’ en/of ‘Kies Kompas’ nog geen keuze kan maken, kan via ‘Stemwijzer’ ook op de websites komen van de vermelde partijen en daar meer informatie vinden, zoals de verkiezingsprogramma’s. Voor wie dan nog geen keuze kan maken, is de volgende informatie wellicht van belang.

Coalities
In Nederland haalt sinds 1913 geen enkele partij de absolute meerderheid. Dus moet na de verkiezingen altijd worden onderhandeld tussen ‘coalitiepartners’ om het inhoudelijk eens te worden over de grote lijnen voor een nieuw kabinet. Oftewel: geen enkele partij zal volledig kunnen waarmaken wat in de verkiezingsprogramma’s wordt beschreven.

Bent u er dan nog niet uit, dan kunt u de poltici ook nog persoonlijk spreken tijdens hun campagne: ze zijn dezer weken immers 'overal en nergens' te vinden.

Stemgedrag in de Kamer
Via de website van de Tweede Kamer is na te gaan, hoe partijen de afgelopen jaren over allerlei onderwerpen hebben gestemd. Uiteraard betreft dit alleen de partijen die in de Kamer zaten, van nieuwe partijen komt u op die website niks tegen. Maar het kan u wellicht helpen tot een definitieve partijkeuze te komen.

Eén hokje rood maken
Vervolgens dient u te kiezen welke kandidaat van de betreffende partij uw voorkeur heeft, want u mag 15 maart slechts één hokje rood kleuren. U kunt eenvoudig de bovenste kiezen (de lijsttrekker), of de eerstgenoemde vrouw (of man), of een kandidaat uit Fryslân of uit het Noorden van Nederland.