Tjalling Wijnstra dirigeert komische opera, in 2014 in Burgum

Dirigent Tjalling Wijnstra en organisator Piet Kuiper zien de opera ‘Keapmanskeunsten’ in het openluchttheater van Burgum voor zich. (Foto: Klaas Rozema)

Tjalling Wijnstra dirigeert komische opera, in 2014 in Burgum
Publiekstrekker Keapmanskeunsten historisch van waarde

BURGUM – Op 29 september volgend jaar vindt in Burgum de première plaats van een unieke voorstelling: de komische opera ‘Keapmanskeunsten’ wordt vijf avonden na elkaar opgevoerd in het openluchttheater achter partycentrum De Pleats. Hoofdrollen zijn weggelegd voor dirigent Tjalling Wijnstra en, in ieder geval, de solist Jan Ate Stobbe. Op 16 november vinden er audities plaats voor amateurs die een rol willen spelen in deze professionele opera.

nitatiefnemers en organisatoren zijn de bestuursleden van Tresoar, de Stichting Opera Compagny Noord en de Culturele Commissie De Pleats. Doelgroep zijn muziek-, theater- en operaliefhebbers uit heel Friesland en omgeving.
“Dit wordt een bijzonder evenement”, zegt Piet Kuiper enthousiast. Hij is voorzitter van de Culturele Commissie De Pleats en, samen met dirigent Tjalling Wijnstra, oprichter van de Stichting Opera Company Noord. Dankzij Tresoar wordt de opvoering van een opera in Friesland nu realiteit. “Het is een unicum in onze provincie en mogelijk dankzij de financiële steun van vele subsidieverstrekkers en sponsoren. Professionele muzikanten en zangers zullen de opera vormgeven, maar er mogen ook goede amateurs meedoen.”

Bijzonder is dat het een historisch waardevolle opera betreft, die zo oorspronkelijk mogelijk wordt opgevoerd. “Alleen de Friese taal is wat hedendaagser gemaakt, om het stuk wel toegankelijk te maken voor het eigentijdse publiek”, zegt Tjalling Wijnstra.
Uit de archieven van Tresoar

Het Fries historisch en letterkundig centrum Tresoar in Leeuwarden heeft een groot archief vol verrassingen. Soms wordt er ook bladmuziek gevonden – studiemateriaal voor leerlingen of composities van Friese musici van weleer.

Onlangs vatten de medewerkers van Tresoar het plan op om periodiek een concert te organiseren op basis van deze in de vergetelheid geraakte muziekstukken.
Twee jaar geleden stuitten de archivarissen op een plastic tasje met boeken, afkomstig van een recent opgedoekt antiquariaat. “Ik kreeg het in mijn handen gedrukt met het verzoek het eens te bekijken”, vertelt dirigent Tjalling Wijnstra uit Leeuwarden.

Hij had nog nooit gehoord van de componist Martinus Schuil, behalve dan dat er bij Tresoar een tekstboek lag dat hoorde bij muziek van deze muzikant. “Ik zette de bladmuziek op de lessenaar van mijn piano en begon te spelen. Wauw”, herinnert Wijnstra zich. Tot zijn grote verrassing zat in het plastic zakje het notenschrift van de komische opera ‘Franchmont de Marskramer’, horend bij het in het archief gelegen tekstboek.
Componist Martinus Schuil

Op zoek naar meer informatie over de componist bezocht Wijnstra de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag. Hij ontdekte dat Martinus Schuil in 1842 werd geboren in Harlingen en in 1899 overleed in Drachten. Zijn bovengemiddelde muziektalent werd al in zijn jeugd ontdekt en, bijzonder in die tijd, als jonge man ging hij dan ook viool en compositie studeren in Brussel. “Ik denk dat hij daar zijn liefde voor opera heeft opgedaan, want opera leefde absoluut niet in het noorden van Nederland destijds”, zegt Wijnstra. Na zijn studie vestigde Schuil zich weer in Harlingen waar hij bekendheid genoot als ‘stadsmuziekmeester’. De Harlinger uitgeverij Land gaf een groot deel van zijn composities uit, en sommige daarvan vielen nationaal en internationaal op. De meest succesvolle werken van Martinus Schuil waren de kinderoperette ‘De Woudkoningin’ en deze komische opera ‘Franchemont de Marskramer’.
Friestalige opera

Tien jaar na de dood van de componist, schreef Wob fan ’e Haule – pseudoniem van Wobke Jan Aninga –? een Friese versie voor ‘Franchemont de Marskramer’. Deze tekst stond in het tekstboek dat bewaard werd in de archieven van Tresoar. De opera werd voor het laatst opgevoerd in de jaren vijftig, in Beetsterzwaag. “Er ligt in Tresoar een recensie die in de Leeuwarder Courant is verschenen over dit concert”, vertelt Wijnstra lachend. “Ze schijnen zich er nogal aan vertild te hebben.”

Omdat de Friese vertaling dusdanig geschreven was dat de tekst vandaag de dag niet meer begrepen wordt, is aan de bekende Friese schrijver Bouke Oldenhof gevraagd de oorspronkelijke (Nederlandstalige) libretto van Martinus Schuil opnieuw te vertalen in het Fries. “Dat heeft hij bijzonder goed gedaan”, zegt Wijnstra. “Zowel metrisch als ritmisch, waardoor de tekst naadloos aansluit bij de muziek.”

Historische vorm

De opera kan heel oorspronkelijk worden uitgevoerd omdat de muziek goed bewaard is gebleven. “Er hoeft geen Wijnstra-sausje overheen”, zegt de dirigent.
De veertien muzikanten van het Nieuw Philharmonisch Orkest gaan voor de uitvoering zorgen.
Henk Zwart, bekend van theatergezelschap Suver Nuver, verzorgt de regie.
“Er komt een koor van zestien goedzingende toneelspelers, en er zijn zes solisten die grotere en kleinere rollen vervullen”, vertelt Piet Kuiper.
Auditie voor jonge amateurs

Voor het vinden van goede solisten is contact gezocht met diverse professionals en met studenten van het conservatorium. “We zijn nog bezig met de selectie”. Duidelijk is wel dat Jan Ate Stobbe de hoofdrol van koopman Franchemont voor zijn rekening neemt in ‘Keapmanskunsten‘.

Voor amateurs is er ook een plek in het koor. Zij kunnen auditie doen op zaterdag 16 november. “Iedereen die goed kan zingen, van toneelspelen houdt en denkt: ‘wat geweldig om mee te doen’, is uitgenodigd”, zegt Tjalling Wijnstra. “We zoeken vooral jonge mensen, maar ouderen moeten zich niet laten weerhouden zich aan te melden, want het doel is dat het koor ‘de dorpsgemeenschap van een klein plattelandsdorp’ verbeeldt.”
Belangstellenden kunnen zich aanmelden via het emailadres operacompanynoord@gmail.com.

Door Karoline van den Donker