Onafhankelijke evaluatie jaarwisseling in gemeente Noardeast-Fryslân afgerond

De jaarwisseling van 2021-2022 in de Gemeente Noardeast-Fryslân liep in vijf dorpen uit op ongeregeldheden. In de gezagsdriehoek (burgemeester, politie en Openbaar Ministerie) is daarom besloten tot het inschakelen van het instituut voor veiligheids- en crisismanagement COT, voor het uitvoeren van een extern en onafhankelijk evaluatieonderzoek.

Voor het onderzoek heeft men zich gericht op de voorbereiding op de jaarwisseling, de inzet tijdens de jaarwisseling en de nasleep ervan. Hierbij betrokken ze onder andere de landelijke en lokale context, het verloop van eerdere jaarwisselingen, beleidsuitgangspunten en tolerantiegrenzen, communicatie tussen partners, stakeholders en bewoners en de nasleep.

Voor het onderzoek zijn ruim 100 documenten geanalyseerd. Daarnaast zijn er 25 gesprekken gevoerd met betrokkenen vanuit de gemeente, politie, brandweer en het OM. Ook is gesproken met de dorpsbelangen van de betreffende dorpen. De dorpsbelangen nodigden zelf twee tot vier inwoners uit bij het gesprek. Dit met als doel om het perspectief van aanwezige bewoners gedegen over te brengen en mee te kunnen wegen in de leerevaluatie.

Het COT had een centrale vraag bij de evaluatie. Wat kunnen overheid, hulpdiensten en bewoners concluderen en leren uit de gebeurtenissen rond de jaarwisseling 2021-2022? Doel is ook om volgende jaarwisselingen feestelijk te laten verlopen en dat eventueel noodzakelijk optreden veilig verloopt.

Voor de voorbereiding op de volgende jaarwisseling heeft het COT vijf aanbevelingen: 

1. Werk samen aan een traditie voor iedereen;

2. Maak de gemaakte afspraken expliciet aan de hand van scenario’s en communiceer deze aan bewoners;

3. Onderzoek werkbare en veilige varianten voor het overheidsoptreden;

4. Onderzoek welke middelen het bereik van de waarschuwingen kunnen vergroten;

5. Wees scherp op de externe communicatie na afloop van de jaarwisseling.

Jaarwisseling heeft burgemeester Kramer niet onberoerd gelaten
De jaarwisseling heeft een enorme impact op velen gehad. Dat is burgemeester Johannes Kramer wel duidelijk geworden. Niet alleen op de acht (zwaar)gewonde politiemedewerkers, maar ook op een groot aantal van de inwoners. “Als burgemeester heeft mij dat niet onberoerd gelaten. Ik ben verantwoordelijk voor het beschermen van de belangen en de veiligheid van alle burgers. Daarmee bedoel ik ook onze agenten, ambulance-medewerkers, brandweermensen en gemeentelijke medewerkers. De oud- en nieuwviering moet een feest zijn voor iedereen.”

Inwoners ervaren spanning tussen de oud- en nieuwtraditie en de wet- en regelgeving. Burgemeester Kramer is die mening ook toegedaan. Tegelijkertijd constateert hij ook dat de jaarwisseling, op enkele incidenten na, in de rest van zijn gemeente overwegend goed is verlopen.

Teamchef politie onderschrijft het belang van evalueren
Het verloop van afgelopen jaarwisseling in vijf dorpen heeft grote impact gehad op de inwoners en op betrokken politieagenten. Marjan De Ruiter-Abma, teamchef politie Noordoost Fryslân, is blij dat het onderzoek is uitgevoerd: “Het is mooi dat een onafhankelijk instituut gevraagd is om met input van alle betrokkenen te reflecteren op de gebeurtenissen. Het rapport biedt aanknopingspunten om samen tot een feestelijke jaarwisseling te komen.”

De teamchef blijft toch met een vraag zitten. “Hoe kan het dat iedereen een feestelijke avond en nacht wenst, maar dat we toch aan het einde van de nacht moeten constateren dat acht van mijn collega’s gewond geraakt zijn? Meerdere van hen dusdanig ernstig dat zij daar tot op de dag van vandaag niet van hersteld zijn en misschien zelfs blijvend letsel aan over houden. Dat raakt niet alleen hen, maar ook hun families en ons als collega’s. Het mooiste zou natuurlijk zijn dat het nergens nodig is dat de politie optreedt. Maar als de situatie er toch om vraagt, dan staan wij er voor dat oud en nieuw voor iedereen zo veilig mogelijk verloopt.”

Brandweer heeft vanuit eigen perspectief ‘veilig’ werk kunnen doen
“Ons optreden is erop gericht om veilig ons werk te kunnen doen.” Dat stelt Wim Kleinhuis, regionaal commandant van Brandweer Fryslân. “Vanuit brandweerperspectief is, in tegenstelling tot eerdere jaren, dat bij de laatste jaarwisseling goed gegaan. Wij zijn vanzelfsprekend meer dan bereid om mee te denken over hoe de komende jaarwisselingen voor ál onze partners en de bevolking een veilige gebeurtenis kan zijn.”

Er ligt een aanpak voor de aankomende jaarwisseling 2022-2023. De afgelopen jaarwisseling wordt gezamenlijk afgesloten. Doel is de toch wel uiteenlopende perspectieven van alle partijen, bij elkaar te brengen.

De periode juli – oktober 2022 wordt benut om samen met dorpsbelangen, hulpdiensten en inwoners in gesprek te gaan over de viering van de jaarwisseling in hun dorp. Doel is om concrete afspraken te maken over thema’s als vreugdevuren, carbidschieten en eindejaarsfeesten.

Een aantal aanbevelingen is operationeel van aard. Die worden geagendeerd voor de bestuurlijke overleggen.