Eliza (links) en Anna Janse zijn twee vrijwilligers in de Dorpstuin van Hurdegaryp. Iedere dinsdag en donderdag en eerste zaterdag van de maand zijn hier mensen.
Eliza (links) en Anna Janse zijn twee vrijwilligers in de Dorpstuin van Hurdegaryp. Iedere dinsdag en donderdag en eerste zaterdag van de maand zijn hier mensen. "Educatie vinden wij heel belangrijk. Belangstellenden met vragen zijn altijd welkom." Foto: Actief Media

Wat is permacultuur? Drie liefhebbers uit de Fryske Wâlden verklaren hun keuzes

Algemeen

"Zoveel mogelijk uit de natuur, vind je hier terug"

HURDEGARYP - Anna en Eliza Janse uit Hurdegaryp begonnen vijf jaar geleden met De Dorpstuin in Hurdegaryp. De tuin wordt beheerd volgens de principes van permacultuur. "De huurders van het naastgelegen volkstuinencomplex waren eerst sceptisch, zegt Eliza Janse. "Zij associeerden 'permaculuur' met rommel. Nu krijgen we echter veel complimenten. Mensen vinden het indrukwekkend wat we hier doen. Een rommeltje is het zeker niet."

Door Karoline van den Donker

Vijf jaar geleden was het perceel van 7000 vierkante meter een moerassig weiland. Nu is het ingericht met een vijver, een moestuin, een permacultuur demonstratietuin, een vlinder- en bijentuin, een bloemenpluktuin, een voedselbos en een fruitboomgaard. Enkele bouwsels staan er ook: muurtjes van graszoden en wilgentenen, bijenkasten, een schuilhut met sedemdak en een prieeltje in wording, gevlochten van wilgentenen.

Biologisch voor de donateurs

De Dorpstuin heeft ruim honderd donateurs die als tegenprestatie de biologische groente mogen kopen die de tuin opbrengt. De tuin wordt onderhouden door vrijwilligers. "Nieuwe vrijwilligers zijn altijd welkom", zegt Anna Janse. "Wij realiseren hier dat, waarvoor er mensen zijn. Er kan veel. Dat betreft niet alleen tuinarbeid. We willen ook educatie verzorgen over gezond eten en het creëren van biodiversiteit, lesmateriaal maken of bijvoorbeeld een speelplek en een permanent gebouw realiseren."

Eindeloos mulchen

Zowel Anna als Eliza hebben permacultuur volledig omarmt. "De akkertjes in de moestuin worden zoveel mogelijk volgens de methodiek van permacultuur beheerd. Dat betekent dat de grond eenmalig 'in cultuur is gebracht', maar daarna nooit meer wordt gespit en zelden geschoffeld.

"Mulchen, mulchen, mulchen, is het geheim van permacultuur", zegt Anna. Dat betekent dat onkruid - dat zijn de plantjes die gewenste planten overwoekeren - uit de grond worden getrokken, maar op dezelfde plek weer worden teruggelegd. Omgekeerd, zodat ze afsterven, maar de grond bedekt houden, zodat deze wordt gevoed en niet uitdroogt. "Het kruid dat zich hiervoor niet leent - zoals zevenblad, kweekgras en bramen - komt op de bokashi-hoop. "Bokashi is gefermenteerde compost. We brengen de bokashi als het klaar is, terug op de tuin; als bodembedekker en als voedselbron voor de aarde. Dankzij de laag bokashi droogt de grond niet uit." Ook gemaaid gras en bladeren worden gebruikt om te mulchen. Overal waar je kijkt in de Dorpstuin zijn muurtjes, stapeltjes en heuveltjes gemaakt van takken, stenen, aarde en gras. Ze zitten vol gaatjes, holletjes en geultjes. Hier kunnen insecten, muizen, vogels, bijen en wespen schuilen, nestjes maken en/of eitjes leggen. "Biodiversiteit creëren", verklaart Anna. "Hoe meer biodiversiteit, hoe sterker het ecosysteem."

Met dezelfde reden worden in de Dorpstuin zoveel mogelijk verschillende planten, struiken en bomen gepland. Iedere plant trekt zijn eigen schimmels, insecten en vogels. "Daarnaast letten we er op dat er voldoende waardplanten staan. Vlinders hebben waardplanten nodig om eitjes te leggen."

Planten die elkaar versterken

In de moestuin vindt weinig wisselteelt plaats. Gewassen worden zoveel mogelijk door elkaar gepland. "De planten ondersteunen en versterken elkaar per perceel. Alleen voor aardappelen en koolsoorten vindt wel wisselteelt plaats".

Nog een principe van permacultuur, goed herkenbaar in de Dorpstuin, is de positionering van de planten. "De bomen zijn zo geplaatst dat de koude wind uit het noorden en oosten wordt gekeerd. Door de loop van de zon in de tuin, ontstaan warme plekken in de luwte. Ook hoogteverschillen creëren meer biodiversiteit doordat hierdoor nattere en drogere plekken ontstaan." (www.dorpstuinhurdegaryp.nl)

Permacultuur creëert biodiversiteit in iedere tuin

GARYP - Veel mensen denken bij het woord permacultuur aan rommelige moestuinen en idealistische types die duurzaam willen leven. Maar wat is 'permacultuur' precies? Liefhebbers uit de Fryske Wâlden, Anne Pieter Nicolai uit Garyp en Anne en Elize Jansen uit Hurdegaryp, lichten een tipje op van de sluier.

Het begrip permacultuur is afgeleid van de woorden permanent en (agri)culture. Het werd in de jaren zeventig bedacht in Australië door Bill Mollison die manieren zocht waarmee ook toekomstige generaties de aarde en haar grondstoffen zou kunnen blijven gebruiken.

Nagebouwd ecosysteem

Permacultuur wil functionele systemen ontwikkelen die net zo sterk en veerkrachtig zijn als een natuurlijk ecosysteem. De bedoeling is dat de mens, in samenwerking met de natuur, binnen dit ecosysteem in zijn eigen behoeften kan voorzien. De vijf basisbehoeftes van de mens zijn dan eten, drinkbaar water, huisvesting, energievoorziening en afvalverwerking. Het doel is gericht op de lange termijn. Samenwerking tussen alle levende wezens en elementen op aarde staat centraal.

Planten met meerdere doelen

Anne Pieter Nicolai uit Garyp is een liefhebber van permacultuur, maar niet dogmatisch. "Bij mijn vorige woning - een rijtjeshuis - had ik mijn gehele tuin ingericht volgens de principes van permacultuur. Bij mijn nieuwe huis ben ik zover nog niet."

Een aantal items in zijn tuin is ontleend aan permacultuur, andere items zijn het gevolg van praktisch verstand, het integreren van tuinonderhoud in een druk bezet dagelijks leven. "Een tuin moet ontstaan, groeien. Niet alles hier voldoet dus al aan de criteria van permacultuur."Wat in zijn tuin wel aan permacultuur-principes voldoet, is de beplanting. "Veel verschillende soorten, die meerdere doelen dienen."Een variatie aan planten in een tuin, betekent veel biodiversiteit: de basis van een gezonde kringloop. Veel verschillende planten trekken veel verschillende schimmels, bacteriën, vogels, en insecten als bijen, hommels en vlinders aan. "In een 'echte permacultuurtuin' wordt een plant zo neergezet dat hij meerdere doelen kan dienen. Een plant kan ingezet worden als bestuiving- of drachtplant, voor nestgelegenheid, vanwege zijn geneeskrachtige werking of als bron van voedsel. Het liefst dient een plant tevens als windkering, luwte maker, bodembedekker en/of voor bemesting."

Sproeien hoeft zo niet

Kale grond is ongewenst in de permacultuur. "Ik veeg de bladeren juist in de border, in plaats van er uit," zegt Anne Pieter. "Het liefst zorg je voor 'zeven lagen' in je tuin, boomlagen, struiklagen en kruidlagen. De hoogste lagen zijn grote bomen, de laagste lagen bodembedekkers, bijvoorbeeld aardbeien. Zo benut je de ruimte effectief voor biodiversiteit."Door de grond bedekt te houden, wordt hij gevoed en droogt hij niet uit. "Zelfs tijdens de hete zomer vorig jaar, heb ik niet hoeven sproeien," aldus Anne Pieter.

Zelfvoorzienende (kleine) tuin

Permacultuur is voor hem een manier van leven. "Ik probeer zoveel mogelijk zelfvoorzienend te zijn. Ik haal veel maaltijden uit eigen tuin. Samen met mijn vader houd ik schapen waarvan we jaarlijks één voor onszelf laten slachten. Kippen houd ik voor de eieren, bijen voor de honing. Van de pruimen, bessen en aardbeien maak ik mijn eigen jam."
"In de zomer wordt mijn tuin best eens wat rommelig, want dan gaat de meeste tijd zitten in het oogsten", vertelt Anne Pieter nippend aan zijn kopje muntthee, uiteraard vers geplukt. "Ik probeer het hele jaar door kruiden en groenten uit eigen tuin te eten."
In het tuingedeelte waar menigeen de bloemenborder situeert, groeit bij hem de Marokaanse munt. Ernaast staan een drietal 'vaste groenten', jaarlijks terugkerende planten waarvan in het voorjaar gegeten kan worden: eeuwig moes, brave hendrik en rabarber. De keukenkruiden staan elders. "Op een luwe, warme plek in de tuin, waar ze elk jaar terugkeren".

Anne Pieter Nicolai naast het eeuwig moes.
De start van de campagne
Campagne Doortrappen feestelijk van start Algemeen 17 uur geleden
Paasmaandag paaseieren zoeken bij museum De Sukerei
Paasmaandag paaseieren zoeken bij museum De Sûkerei Algemeen 17 uur geleden
Hoofdvakdocente Fie Schouten
Lenteconcert door docenten met hun master-studenten van het Prins Claus Conservatorium Algemeen 17 uur geleden
Miss Naomi Vellinga strijdt voor goede doelen.
Missverkiezingsfinalist Naomi Vellinga is een schoonheid met een doelbewuste missie Algemeen 18 uur geleden
Jamsessie na concert DC Ray 'Sings nat King Cole'
"Dokkum nu ook op de kaart in de jazzwereld" Algemeen 21 uur geleden
Leuke uitjes tijdens Pasen.
Eieren zoeken, codes kraken en lekker fietsen tijdens Pasen Algemeen 21 uur geleden
Color guard Nova/De Marko's vijfde op Finals
Color guards Nova/De Marko's vijfde op Finals Algemeen 22 uur geleden
De provincie wil het gebruik van bestrijdingsmiddelen afbouwen.
Subsidie om te experimententeren met afbouw gewasbeschermingsmiddelen Algemeen 23 uur geleden
Zondag 24 maart Wedstrijden Nunspeet en Leek
Hiphop en showdance team uit Drachten schitteren in Nunspeet en Leek Algemeen 23 uur geleden
Technische vernieuwing kan wellicht in aanmerking komen voor een deel van de zeven miljoen euro subsidie voor het MKB in Noord-Nederland.
Zeven miljoen euro subsidie voor innovatie in MKB Noord-Nederland Algemeen gisteren
Creëer een Betoverende Paastafel: Tips voor een Onvergetelijk Paasontbijt.
Creëer een Betoverende Paastafel: Tips voor een Onvergetelijk Paasontbijt Algemeen 27 mrt, 08:30
Ruurd Wiersma Museum start seizoen met maar liefst vier primeurs.
Ruurd Wiersma Museum start seizoen met maar liefst vier primeurs Algemeen 26 mrt, 19:00
Tuorke & Jurre brengen zonneschijn in natte winkelstraat
Tuorke & Jurre brengen zonneschijn in natte winkelstraat Algemeen 26 mrt, 17:00