Hessel Boersma uit It Bûtenfjidld
gebruikt al zes jaar ‘Bokashi’
Specials
FEANWALDEN - Schapenhouder Hessel Boersma uit It Bûtenfjild tussen Feanwâlden en Readtsjerk maakt al zes jaar gebruik van Bokashi en van ‘Effectieve Micro-organismen’ (E.M.). “Ik wûn dat spul in kear by in iepen dei fan Agro Mulder yn Kollumersweach. ‘Wat moat ik mei dy rommel?’ frege ik Hendrik Mulder. Mar ik soe der no net mear sûnder wolle!”
'Effectieve Micro-organismen’ als wondermiddelBoersma heeft ‘E.M.’ (‘Effectieve Micro-organismen’) in de vorm van een vloeistof in jerrycans van 25 liter. “Elke liter fertinje ik mei sân liter wetter. Dêr spuitsje ik de stâl mei. It komt ek troch de dong fan de skiep en dy giet it lân wer oer. It effekt is: de skiep binne sûner, ik hoech minder antibiotica te brûken, it gers is op it lân is tichter en op it lân hoech ik gjin keunstmest mear te brûken.”
Muggelarven gaan dood
Een bijkomend voordeel: geen vliegen meer in de stal. “E.M. makket de miggelarven dea. Dus de frou sei nei ien jier: ‘Ek al soe it op it lân net helpe, do giest der mar moai mei troch!”
Boersma laat z’n vierhonderd schapen drie maal per twee jaar lammeren. “Mei de peaske binne de lammen klear foar de slacht. Sy binne mei de krystdagen op ‘e wrâld kommen. Om dy tiid fan ’t jier haw ik it it drokst. Op it stuit kin k’ it wol bynei komme.”
Bokashi is een Japans woord en betekent zoveel als: gefermenteerde organische stof. Het is een alternatief voor composteren, waarbij zuurstof nodig is en waarbij relatief veel vocht, warmte en organisch materiaal verloren gaat. “Fermentearje moat krekt sûnder suerstof. Kinst it organysk materiaal, bygelyks meansel út de bermen, minge mei driuwdong ta in soarte fan rûge dong en dat oer it lân struie. It stjonkt net. It rûkt eins wol lekker”, vindt Boersma.
Fermenteren heeft voorkeur
Volgens Theo Mulder van Mulder Agro in Kollumerzwaag en diens zoon Joost Mulder van Agriton in Noordwolde heeft Bokashi veel voordelen in vergelijking met compost. Agriton heeft het ook laten onderzoeken, door Anke Hitman van Feed Innovation Services (FIS) in Wageningen. Die concludeert dat fermentatie tot Bokashi hogere opbrengsten geeft in vergelijking met composteren: meer droge stof, organische stof, koolstof, veel meer energie en, ook van belang voor vruchtbaarheid: een wat latere zuurgraad.
Bodemleven rijker
“it boaiemlibben wurdt der troch ferrike. Krigest dêrtroch ek in hegere temperatuer yn de boaiem. Dat skilt twa, trije graden Celius”, ervoer Boersma. Volgens Joost Mulder (Agriton) is fermenteren een methode om meer energie te behouden, wat van waarde is voor bodemleven.
”We kunnen meer product overhouden na het proces en brengen geen CO2 de lucht in tijdens het process”, licht Mulder jr. schriftelijk toe.
Joost Mulder (Agriton) en diens vader Theo Mulder (Mulder Agro in Kollumerzwaag) vinden beiden dat gemeenten, provincie en waterschappen ook meer kunnen doen met Bokashi. “It meansel fan de bermen fuortsmite is skande. It is gjin ôffal, it kin brûkt wurde om de lânbougrûn, dy’t de ôfrûne jierren folle earmer wurden is, te ferrykjen mei organysk materiaal. En kringlopen kinne lokaal sletten wurde.”
