"Wie euthanasie wil, moet niet zelf deur open doen voor arts"

DRACHTEN - Minister Edith Schippers wil hulp bij euthanasie versoepelen. Ook mensen die niet fysiek ziek zijn, komen er wellicht straks voor in aanmerking. Het Parlement heeft het laatste woord.

Keizer was jarenlang verpleeghuisarts. In verpleeghuizen heerst niet alleen een andere cultuur dan in ziekenhuizen, er kan ook veel minder, omdat er veel minder geld voor is en er ruwweg tien maal zo weinig artsen werken dan in ziekenhuizen. Het aantal 'bedden' is wel in dezelfde orde van grootte.

Dat heeft relatieve voordelen voor mensen die terminaal ziek zijn of volledig levensmoe - of beide. "Als je in zo'n toestand bent, moet je ziekenhuizen zien te mijden. De hospice-beweging is daar een gevolg van. Want artsen in ziekenhuizen hebben maar één doel voor ogen: mensen beter maken. Daarvoor wordt alles uit de kast gehaald. Het ene onderzoek na het andere. Ziekenhuizen zijn een soort diagnose-fabrieken geworden."
Keizer maakte het persoonlijk mee: het grote verschil bij het overlijden van z'n moeder in 1959, na een ziekbed van een jaar in een ziekenhuis, en het overlijden van z'n vader in 1994. Bert was een jongetje van elf jaar toen z'n moeder overleed. "Ze had levercirrose - niet door alcohol - en de artsen konden maar één ding: vocht aftappen. Ze heeft bijna een jaar in het ziekenhuis gelegen, toen overleed ze."

De vader van Bert Keizer overleed toen die 87 was. "Allemaal specialisten komen dan rond het ziekbed. Die doen allemaal hun ding: onderzoek zus, onderzoek zo. Dat gebeurt elke dag, in elk ziekenhuis: een oud lichaam komt binnen, piepend en knarsend. Een jonge dokter, aan het begin van zijn of haar carrière, gaat aan de gang. Er kwam bij pa ook een psycholoog, want er werd gedacht: 'Hij zal wel dement zijn'."

Tegenover die ijver van ziekenhuisartsen staat de moeilijkheid om met ze in contact te komen als naaste familielid. "Probeer tegen de avond, als je eigen werkdag er opzit, maar eens een behandelend ziekenhuisarts aan de lijn te krijgen. Mij is het niet gelukt!"

Meer dan honderd bezoekers bij de lezing

In de Brede School De Drait in Drachten had Keizer vorige week dinsdag wél een aandachtig gehoor: ruim honderd belangstellenden kwamen naar het maandelijkse 'filosofisch café' in Drachten.
Keizer was ongeveer een jaar geleden al gevraagd als spreker. Toen was er nog geen sprake van een nieuwe beleidsbrief van minister Schippers over het versoepelen van euthanasieregels.

Het betoog van Keizer - gelardeerd met kwinkslagen en - na de pauze, korte gesprekjes met mensen in de zaal - kwam er op neer dat wie bij voorbaat geen reanimatie wil, er verstandig aan doet een verklaring met die strekking altijd bij zich te dragen. Ook naaste familie hierover informeren is van belang.
"Maar als je familie jouw standpunt niet vertegenwoordigt?" vroeg een dame in de zaal. "Dan mag je iemand anders vragen. En een medicus die zo'n niet-reanimeren-verklaring negeert, komt in aanmerking voor het tuchtrecht", zei Keizer fel.

Wie geen reanimatie wil, moet dat op tijd vastleggen

Wie ernstig ziek wordt - "ik heb liever kanker dan dementie", aldus Keizer - "want tegen Alzheimer is echt niks te doen", moet dus al op tijd vastleggen wat hij of zij wil.

"De eerste les voor iemand die een euthanasie-gesprek met een arts wil voeren: 'Nooit zelf de deur open doen en zeggen: 'Leuk dat u er bent!'"
Artsen die geen euthanasie willen uitvoeren, zijn formeel verplicht een andere arts te noemen. "Dat gebeurt nooit. Nou ja, bijna nooit", vertelde Keizer. Vandaar dat de Levenseinde-kliniek is opgericht, waaraan Keizer als adviseur verbonden is.
Ook mensen die formeel niks mankeert, maar die aantoonbaar en consistent 'levensmoe' zijn, kunnen er terecht, zegt Keizer. "In het buitenland zei men, toen in Nederland euthanasie wettelijk werd toegestaan: 'Dat doen ze omdat de ziekenhuisbedden te duur worden. Het wordt een hellend vlak. Dat eerste was niet de reden, het tweede is uitgekomen" vindt Keizer, met z'n instemming. "Maar ik verwacht met de versoepeling geen massale toename van euthanasie. De dood is namelijk wel heel erg definitief."