Kinderen leren omgaan met geld, hoe doe je dat?

Sparen, één van de belangrijkste onderdelen van de financiële opvoeding. (Foto: Klaas Rozema)

Kinderen leren omgaan met geld, hoe doe je dat?

Financiële opvoeding: dat blijkt een wezenlijk deel van de opvoeding als geheel te zijn. Toen onze oudste zoon iets meer dan een half jaar geleden zes werd, vonden wij dat het tijd werd om te starten met zakgeld. We spraken af dat hij één euro per week kreeg, op zaterdag.

Door Grietje de Jong-Taekema

In de praktijk vergeten wij het elke zaterdag te geven en vergeet hij erom te vragen. Dus krijgt hij eens in de zoveel tijd, als ik er weer aan denk, een paar euro, om de overgeslagen zaterdagen in te halen.
Natuurlijk zijn we nog maar net begonnen, maar dit lijkt me het schoolvoorbeeld van hoe je dat niet doet, zo’n financiële opvoeding.

Hoe het dan wel moet? Een rondje internet leert me dat er veel meer bij komt kijken dan je kind elke week een euro in z’n spaarpot te laten stoppen. Er wordt gesproken over zakgeldcontracten en het bijhouden van de uitgaven. Nu is dat laatste in ons geval ook niet zo lastig: onze zoon heeft nog nooit iets gekocht van zijn zakgeld. Hij spaart voor een treinstation van Lego.

Een zakgeldcontract hebben wij niet gemaakt. Misschien zou dat helpen het leren omgaan met geld meer vorm te geven. In een zakgeldcontract worden afspraken weergegeven. Vanzelfsprekend staat erin hoeveel zakgeld het kind krijgt, en wat de dag van uitbetaling is. Daarnaast wordt erin vermeld waar het zakgeld voor is bedoeld: mag het kind er mee doen wat het wil of moeten er ook bepaalde zaken mee worden bekostigd? Te denken valt bijvoorbeeld aan het kopen van kleine cadeautjes voor kinderfeestjes, of voor familie.
Verder kan erin worden afgeproken dat alle inkomsten en uitgaven moeten worden bijgehouden en dat er een bedenktijd geldt voor grote aankopen. Ook kan er in worden aangegeven hoeveel van het zakgeld vrij mag worden uitgegeven, en hoeveel bedoeld is om te sparen.
Zakgeld is leergeld, zoveel is wel duidelijk. Goede afspraken over wat je van je kind verwacht zorgen voor meer structuur in de manier waarop je kind met geld leert omgaan. Het Nibud geeft onder meer adviezen over zakgeld. Zo geeft de organisatie aan dat het belangrijk is om steeds hetzelfde bedrag op een vast tijdstip te geven. Daar gaan wij dus al de mist in. Ook moet je vooraf afspreken hoelang het kind met het zakgeld moet doen (een week, een maand of een kwartaal bijvoorbeeld). Duidelijk moet zijn wat het kind wel en niet van het zakgeld moet betalen. De laatste richtlijn: zakgeld is geen loon en ook geen middel om te straffen.
Van diverse websites is een gratis zakgeldcontract te printen, bijvoorbeeld op www.weekvanhetgeld.nl. Overleg met je kind en onderteken, als beide partijen tevreden zijn over de afspraken, het contract. Hang het daarna op een zichtbare plek in huis op.

Nu zijn de bedragen nog klein, maar alle ervaring die kinderen in hun jonge jaren opdoen met geld, zullen hen later van pas komen, als er veel meer van afhangt.

Hoeveel zakgeld geef je ze?

Zakgeld, een handige manier om kinderen vertrouwd te maken met geld. Maar hoeveel geef je ze dan per week? Uit het Nibud Kinderonderzoek en het Scholierenonderzoek uit 2013 komen de volgende bedragen naar voren.

* 5 jaar       €0,50
* 6 jaar       €1,- tot €2,-
* 7 jaar       €1,- tot €2,-
* 8 jaar       €1,20 tot €2,-
* 9 jaar       €1,20 tot €2,-
* 10 jaar     €1,70 tot €2,-
* 11 jaar      €2,- tot €2,50
* 12 jaar     €3,- tot €4,60
* 13 jaar     €3,50 tot €4,60
* 14 jaar     €4,60 tot €4,95
* 15 jaar     €4,95 tot €5,75
* 16 jaar     €4,85 tot €5,95
* 17 jaar     €5,- tot €6,90
* 18 jaar     €5,95 tot €9,25

Natuurlijk is een ieder vrij om zijn of haar eigen invulling hieraan te geven. Het bedrag hangt af van verschillende factoren. Hoeveel u zelf te besteden heeft bijvoorbeeld, en wat het kind van het zakgeld moet kopen.

Concrete bedragen voor kleedgeld noemt het Nibud niet, wel wat scholieren gemiddeld krijgen per maand. Ook hier speelt het budget van de ouders een rol, en de zaken die van het kleedgeld moeten worden aangeschaft.

* 12     tussen 30 en 45
* 13     tussen 45 en 50
* 14     rond de 50
* 15     tussen 50 en 60
* 16     tussen 50 en 60
* 17     tussen 50 en 65
* 18     tussen 50 en 60

Leren budgetteren met kleedgeld

Het Nibud geeft als richtlijn om rond het twaalfde of dertiende jaar te starten met kleedgeld. Dit biedt nog meer mogelijkheden voor de puber om te oefenen met budgetteren.

Kleding is vaak erg belangrijk voor kinderen als ze wat ouder worden. Door ze kleedgeld te geven krijgen ze inzicht in wat kleding eigenlijk kost en hoe ze handig kunnen sparen om iets duurs te kunnen kopen.
Maak duidelijk wat er wel en niet van het kleedgeld moet worden gekocht. Alles? Of springen ouders bij door te zorgen voor schoenen en jassen?
Volgens het Nibud schommelt het kleedgeld van de gemiddelde scholier ergens rond de vijftig euro per maand. Dat kan, afhankelijk van wat er van moet worden aangeschaft, meer of minder zijn.
Het is handig om het kleedgeld op een bankrekening te storten. Dat maakt inzichtelijk waar het aan wordt uitgegeven. Het kan bijvoorbeeld per maand of per kwartaal (na de kinderbijslag) worden overgeschreven.
Op de site van het Nibud is een invulschema te downloaden waarop kan worden aangegeven welke kosten er zijn en wie wat betaalt.
Kleedgeld is alleen voor kleding, en op is op. Is het toch te weinig dan kunnen pubers, als ze oud genoeg zijn, hun budget natuurlijk aanvullen door een bijbaantje te gaan zoeken.
Laat ook zien dat er tegenwoordig steeds meer mogelijkheden zijn om er leuk bij te lopen. Wie graag dure merkkleding wil hoeft dat niet persé nieuw te kopen. Overal zijn hippe tweedehands winkels te vinden en dure merken wordten ook veel verkocht via Marktplaats en Facebook, voor een fractie van de nieuwprijs. Op veel plekken worden ruilmarkten voor kleding en andere spullen georganiseerd en in Amsterdam is er zelfs een heuse kledingbibliotheek. Met deze alternatieve manieren is het mogelijk nóg meer uit het kleedgeld te halen of zelfs een deel van het bedrag te kunnen sparen.

Een bankrekening openen: Van contant geld naar geld op de bank

Bij leren omgaan met geld hoort ook het leren omgaan met een bankrekening. Immers, contant geld wordt op steeds meer plekken vervangen door de pinpas.

Een bankrekening aanvragen kan bij de meeste banken vanaf vier jaar. Andere banken, als ASN bank, Regiobank en Triodos, hanteren een hogere leeftijdsgrens van tien of twaalf jaar.
Let als ouders goed op wat je wilt dat je kind kan met de betaalrekening. Dat verschilt namelijk per bank. Zo zitten bij sommige kinderrekeningen wel een pinpas, en bij andere niet.
Een betaalrekening voor kinderen is meestal gratis. Een leuke bijkomstigheid is dat er vaak rente wordt gegeven op de kinderbetaalrekening. En als ouder houd je altijd toezicht op zo’n rekening. Bij sommige rekeningen is het zelfs mogelijk een berichtje te krijgen als het kind de pinpas heeft gebruikt.
Voor ouders is het mogelijk een maximaal bedrag in te stellen wat je kind in een bepaalde periode mag opnemen. Natuurlijk is het belangrijk te overleggen over waar de rekening voor mag worden gebruikt. Vertel dan ook dat je in de gaten houdt wat er met de rekening gebeurt.
Kijk voor het openen goed rond bij de verschillende banken. De voorwaarden, mogelijkheden en rentepercentages lopen namelijk sterk uiteen. Kies die rekening die het beste bij jullie past.