Ron Postma drumt bij de Graham Lowlanders Pipes & Drums

Ron Postma (rechts) beroert zijn base drum, terwijl Harry Dijkstra de doedelzak bespeelt. (Foto’s: Klaas Rozema)

Ron Postma drumt bij de Graham Lowlanders Pipes & Drums
“Doedelzakmuziek heeft mystiek sfeertje”

HURDEGARYP – “Onze muziek is niet erg bekend bij het grote publiek in Friesland, maar als mensen de doedelzaktonen van onze band horen, vinden ze het vaak mooi.” Ron Postma uit Hurdegaryp steekt zijn enthousiasme niet onder stoelen en banken als hij het over de magische klanken van zijn doedelzakband de Graham Lowlanders Pipes & Drums heeft. In deze Leeuwarder band bespeelt hij de base drum.

Door Jelle Jeensma

De voorzitter van de Graham Lowlanders Ron Postma was twaalf jaar geleden nog zanger bij het theaterkoor Animato uit Leeuwarden, maar toen hij kennismaakte met de doedelzak opende zich een nieuwe muzikale wereld voor de vocalist. “Animato voerde een musical op over Schotland en ik zong in het koor. Er deden een doedelzakspeler en een drummer mee en ik was meteen liefhebber van deze muziek, die ik als een nieuwe uitdaging zag.” Hij sloot zich aan bij Graham Lowlanders Pipes & Drums, een doedelzakband die bijna vijfenveertig jaar bestaat. “Ik bespeel geen doedelzak, dat blaasinstrument vereist een speciale techniek die ik niet machtig ben. De Graham Lowlanders zochten een base drummer en dat instrument bespeel ik nu tien jaar. Ik heb vroeger drumles gehad en had de base drum snel onder de knie.”

Gevarieerd repertoire
“Een base drum is een grote trom waarmee de maat wordt aangegeven voor de doedelzakspelers en de drummers. De base drum en de tenor drums vormen het zware slagwerk. De tenor drums ondersteunen de base drum. De bespelers van de tenor drum maken sierlijke bewegingen met hun drumstokken”, legt Postma uit. De bezetting van de Graham Lowlanders bestaat naast base drummer Ron Postma uit acht doedelzakspelers, drie tenor drummers en vier snare drummers. Ook zijn er drie leerling drummers en drie leerling pipers (doedelzakspelers). Met die bezetting kan het gezelschap een gevarieerd repertoire spelen. Ron Postma is niet de enige muzikant uit de regio die actief is bij de Graham Lowlanders. Harry Dijkstra uit Drachten is eveneens één van de doedelzakspelers.

Militaire traditie
Schotland is de bakermat van de doedelzakcultuur. De doedelzakmuziek is al eeuwen diep geworteld in de militaire traditie en de doedelzakspelers hullen zich in originele kledij. Postma: “In de vroege middeleeuwen had Schotland veel strijdende clans, die tegen elkaar, maar ook tegen de Engelse overheersers vochten. Elke clan had een doedelzakspeler, die speelde terwijl de strijd op het slagveld in volle gang was. Deze clans hadden hun eigen tartan, een motief in de kilt, en een wapenschild”. De Schotse doedelzak werd eeuwen later nog steeds ingezet bij oorlogshandelingen. Bij de invasie van Normandië in 1944 aan het einde van de Tweede Wereldoorlog trokken de doedelzakspelers met de geallieerde soldaten ten strijde tegen de Duitsers. “De snerpende klanken van de doedelzakken moet voor de Duitse soldaten beangstigend zijn geweest in het heetst van de strijd”, zegt Postma. Ook in Canada zijn nog steeds veel doedelzakbands. “De muzikanten zijn militairen. De doedelzakspelers presenteren zich met hun regiment tijdens parades.”

Tartan
De Graham Lowlanders danken hun naam aan de Schotse clan Graham of Montrose. De kilt van de Graham Lowlanders heeft de tartan (kleur en motief) van die clan, die afkomstig is uit Montrose, een plaats in het zuidoosten van Schotland. “We hebben toestemming gekregen van de hertog van Montrose om hun tartan te mogen dragen. De Graham Lowlanders bestaan sinds 1972. Het motto van de Graham Lowlanders is ‘Ne Oublie’, dit betekent ‘niet vergeten’. Dit motto past perfect bij de band en laat bij veel mensen een blijvende indruk achter”, aldus Postma.

Musikparade
In Schotland is doedelzakmuziek populair. De Edinburgh Military Tattoo is in Schotland een groot evenement voor professionele pipe bands. De Graham Lowlanders treden daar niet op, maar de doedelzakband speelt wel regelmatig op shows in grote steden. “In Duitsland worden die optredens uitgezonden op televisie, in het programma Musikparade”, zegt Postma. Die grote shows zijn altijd een belevenis voor de Leeuwarder muzikanten, als ze gekleed in kilt en getooid met een zwart hoofddeksel hun show opvoeren. Postma: “De mystieke klanken van de doedelzak zorgen, samen met misteffecten, voor veel sfeer bij zo’n optreden. De Schotse historie en de Keltische invloeden zijn hoorbaar in de doedelzakmuziek. De base drum die ik bespeel geeft een wat omfloerste drumklank, het is een ander en minder direct geluid dan je bij een drumband hoort. Het instrument verhoogt de sfeer van de muziek.”

Traditionele Schotse muziek
De Graham Lowlanders is de grootste doedelzakband in Friesland en de oudste in Noord-Nederland. De band speelt alleen muziek die geschikt is voor doedelzak. “Veel muziek wordt specifiek geschreven voor dit instrument. Je kunt met een doedelzak niet experimenteren met tonen en toonhoogten. We spelen traditionele Schotse muziek en dragen de Schotse traditie uit”, zegt Postma. De Graham Lowlanders spelen in binnen- en buitenland en treden soms op met doedelzakbands uit Groningen en Tilburg. “Op taptoes in Friesland hebben wij gezamenlijk gespeeld met CMH Drumfanfare uit Menaldum. Deze drumband maakt gebruik van koperwerk, zoals trompetten en trombones, dat zijn instrumenten die goed passen bij onze doedelzakmuziek.”

Uitvaart
Muzikanten van de Graham Lowlanders worden ook gevraagd om te spelen op uitvaarten “Dat is dan de wens van de familie”. Het nummer Highland Cathedral is veelgevraagde uitvaartmuziek, evenals Amazing Grace, in Nederland bekend als Waarheen Waarvoor. De muzikanten spelen dan in originele kledij.

In 2017 bestaan de Graham Lowlanders vijfenveertig jaar. “Nieuwe muzikanten zijn van harte welkom en kunnen contact opnemen via onze website. We willen graag spelen in de wijde regio”, besluit Postma. “We repeteren elke maandagavond in de openbare basisschool Het Palet in Leeuwarden. Misschien verschijnt er nog een keer een nieuwe cd van onze band. De eerste cd werd een paar jaar geleden opgenomen in de Studio Hitfabryk in Gytsjerk.” De website van de band is www.grahamlowlanders.com en ook op Facebook is de band te vinden.

In het park in Hurdegaryp lukt het mevrouw Elgersma geluid te krijgen uit de doedelzak van Harry Dijkstra.