Via ‘de groene kolk’ door het Bûtenfjild

De voorlichtingsbijeenkomst in Ryptsjerk trok een volle zaal. (Foto: Klaas Rozema)

Aannemer voor de electric-onlyroute begint met meedenken
Via ‘de groene kolk’ door het Bûtenfjild

RYPTSJERK – Johan Apperloo, omgevingsmanager bij de provincie Fryslân, presenteerde woensdag aan een volle zaal de plannen voor de electric-only-route door het Bûtenfjild. Het was in Ryptsjerk, want voor dit dorp heeft het project de meeste gevolgen.

Via het Friese Merenproject heeft de provincie subsidie beschikbaar gesteld voor de aanleg van een electric-onlyroute in het Bûten­fjild. Ryptsjerk is aan de westkant de toegangspoort voor deze route. Aan de oostkant zal hij eindigen op het punt waar de Falomsterfeart uitkomt in de Zwemmer.

Tussen Ryptsjerk en Feanwâlden moeten daarvoor dammen vervangen worden door twee nieuwe sluizen. De ene komt naast het gemaal van het Wetterskip op de hoek van de Slachtedyk en de Oosterdijk. De andere bij de dam waar het fietspad Koekoekspaad de Mûzeryd kruist.
De sluizen worden ingericht als een zogenaamde ‘groene kolk’, die met de hand wordt bediend. Draaiend aan een wieltje gaat de sluisdeur open. Het is geen zwaar werk, wel een ‘echte beleving’.
‘Groene kolk‘ houdt in dat er geen betonnen wanden komen in de sluis, maar aanlegsteigertjes tussen het riet. De sluis krijgt een natuurlijke oever. Als de gebruikers de ene deur achter zich sluiten, kunnen ze de deur voor zich opendraaien en verder varen. Er kunnen vier boten tegelijk in de sluis.

Baggerwerkzaamheden
De gehele vaarroute wordt uitgebaggerd tot 1.20 meter diep. Daardoor kunnen er boten met een diepgang tot 80 centimeter varen. Waar mogelijk wordt de vaarroute verbreed tot acht meter.
Ook de Wâlsterfeart (die uitkomt bij Dûke Lûk in Feanwâldsterwâl) en de Feanwâldsterfeart (die uitkomt in het centrum van Feanwâlden) worden op diepte gebracht.

Elektrisch varen alleen
Het gedeelte van de Ryptsjerksterfeart rondom het Ottema Wiersma-reservaat wordt alleen toegankelijk voor elektrisch aangedreven boten. “We passen de regelgeving aan”, licht Apperloo toe. “We zullen niet direct gaan handhaven, maar komen er klachten, dan kan er worden opgetreden door de Bijzondere Opsporings Ambtenaren van de gemeente of beheerders van natuurorganisaties.”

Oplossingen zoeken
De plannen worden door veel mensen met enthousiasme ontvangen. Omwonenden van de brug midden in Ryptsjerk hebben er echter wel moeite mee. De brug naast hun huis moet 65 centimeter verhoogd worden om de gewenste brughoogte van 1.50 meter te verkrijgen. De buurtgenoten moeten straks omhoog klimmen om hun tuin te verlaten. “Daarom is het mooi dat wij in een vroeg stadium betrokken zijn bij de plannen,” zegt de ontwerpleider van aannemer Friso-Roelofs. “Er is nu nog niets besloten. Alleen dat de brug er moet komen. Hoe, daarover is nog overleg mogelijk. Wij zullen er alles aan doen om met de betrokkenen tot overeenstemming te komen.”

Geen hoge brug naar Mûnein
Stichting Wetterwalden heeft wensen, ideeën om vaarroutes richting het noorden in het Bûtenfjild te creëren. Deze worden echter niet met dit project gerealiseerd.
“We moesten grenzen trekken”, zegt Johan Apperloo. Zo komt er geen nieuwe, handbediende, sluis tussen de Falomsterfeart en de Zwemmer. Ook komt er geen brug op sloepenhoogte tussen de Swartebroek en de vaart naar Mûnein. WetterWâlden heeft dit als knelpunt ingebracht bij de gemeente. Enkele jaren geleden is de vaart naar Mûnein al uitgebaggerd.

Voor het Dorpsbelang van Ryp­tsjerk waren de recente ontwikkelingen aanleiding om plannen voor een nieuwe dorpshaven te maken. Tot nu toe werd het afmeren van bootjes in de Ryptsjerkerfeart gedoogd, maar straks niet meer. Daarvoor in de plaats wil Dorpsbelang een mooie dorpshaven realiseren naast de ijsbaan. Hiervoor wordt momenteel subsidie aangevraagd bij het Iepen Mienskip Fonds.

Bûtenfjild kan boost geven aan de recreatiemogelijkheden
WetterWâlden wenst toeristisch natuurgebied

FEANWALDEN – “Oege, je moet me helpen.” Met die woorden van Sybren Ytsma begon voor Oege Hiddema uit Feanwâlden het project WetterWâlden. “Het is inmiddels een uit de hand gelopen hobby”, zegt Hiddema. Samen met Sybren Ytsma en Sigrid Keimpema heeft hij grootse plannen voor het natuurgebied Bûtenfjild, ten noorden van Feanwâlden. Met de netwerkorganisatie Wetterwâlden wil hij betrokken partijen met elkaar verbinden. Doel is recreatie in het gebied aantrekkelijk te maken.

Door: Karoline van den Donker

Nergens verwijzen bordjes de weg naar het Bûtenfjild. Je kunt er prachtig wandelen, fietsen en kanoën, maar waar? Op te veel plekken blijken de wandelwegen, fietspaden en waterwegen dood te lopen. Van wie is dit gebied? “Er zijn vele eigenaren”, vertelt Oege Hiddema, voormalig journalist en communicatiedeskundige met werkervaring bij de overheid. “Het Bûtenfjild wordt beheerd door boeren, de gemeentes Tytsjerksteradiel en Dantumadiel, Staatsbosbeheer en It Fryske Gea.”

De roep om hulp van Sybren Ytsma kwam niet uit de lucht vallen. De inwoner van Feanwâldsterwâl kent het Bûtenfjild goed. Ytsma zag mogelijkheden voor mooiere vaarroutes in dit natuurgebied. Een aantal gedempte sloten zou daarvoor moeten worden uitgegraven en dammen worden vervangen voor bruggetjes. Hij ging een jaar of vijf geleden met zijn plannen naar de gemeente, maar kreeg nul op het rekest. “Er was geen geld voor. Het betrof maar één dorp. Medewerking zou een precedentwerking hebben ten opzichte van andere dorpen. Dus het antwoord was ‘nee’. Nee, niet aan beginnen.”
Sybren Ytsma vroeg Oege Hiddema te helpen vanwege zijn bestuurlijke ervaring. ”Ik weet hoe de hazen lopen.”

Samen de mogelijkheden zien
Avondenlang bestudeerden de beide plannenmakers plattegronden van het Bûtenfjild. Ze bedachten water- wandel-, fiets- en huifkarrenroutes. Medewerkers van Altenburg & Wymenga tekenden ze belangeloos op topografische kaarten.

Belangrijker nog was dat Ytsma en Hiddema de bestuursleden van de dorpbelangen opzochten in de veertien omliggende dorpen van het Bûtenfjild. “We vroegen hen wat ze van het natuurgebied vonden”, vertelt Hiddema. Dat bracht veel verhalen te weeg: van historische anekdotes tot informatie over vroeger gebruikte routes. Diverse dorpsbelangbesturen bleken dezelfde ervaring te hebben met de gemeente als Sybren Ytsma: kleine plannetjes werden afgewezen als onhaalbaar.

Sinds 2012 komen iedere drie à vier maanden de vertegenwoordigers van de veertien dorpsbelangen bij elkaar. Aldtsjerk, Feanwâlden, Feanwâldsterwâl, Ryptsjerk, Hurdegaryp, Damwâld, Mûnein, Readtsjerk, Rinsumageast, Sibrandahûs, Broeksterwâld, Damwâld, De Falom en De Westereen werken samen om de (toeristische) mogelijkheden van het Bûtenfjild beter te benutten.

“Eerst reageerden we wel wat sceptisch”, vertelt een van hen, Johnny van Eijden uit Ryptsjerk. “Maar hoe langer we luisteren naar Oege, hoe meer we denken: ja, die man heeft gelijk. Steeds meer mensen zien mogelijkheden.”

Te veel beheerbudgetten
Een probleem in het Bûtenfjild is volgens WetterWâlden dat er zoveel beheerders zijn. Allemaal hebben ze een beheersbudget, maar die worden versnipperd ingezet. De vrijwilligers van stichting WetterWâlden zetten zich in om alle losse eindjes aan elkaar te knopen. “Wij hebben zelf geen budget. We doen niets anders dan netwerken: partijen op de hoogte brengen van elkaars wensen, werkzaamheden, plannetjes, budgetten en bezwaren.”

Het eerste succes
Alle inspanningen hebben inmiddels tot een succesje geleid: de presentatie van de plannen voor een nieuwe electric-onlyroute door het Bûtenfjild. De provincie en beide gemeentes gaan 2,8 miljoen euro investeren om de vaarroute voor elektrische boten te realiseren.

Oege Hiddema vertelt enthousiast hoe het zover kwam. “We hebben ontzettend veel tijd gestoken in het benaderen van bestuurders van de gemeentes en de provincie. Op een dag stapten we met diverse beleidsmedewerkers, wethouders en gedeputeerden in de boot van voormalig boswachter Jacob Bijlsma. Dorpsgenoot en rasverteller Douwe Kootstra ging ook mee. Hij vertelde prachtige geschiedenisverhalen over de streek. Onze gasten bleken verrast. Ik vergeet nooit het moment waarop ik een beleidsmedewerker ineens hoorde zeggen tegen gedeputeerde Jannewietske de Vries: ‘We hebben nog een electric-onlyroute te vergeven’.”

De provincie had de subsidie beschikbaar vanuit het Friese Meren Project. De beide gemeentes moesten ieder een ton bijdragen. Vorige week werd de aannemer voorgesteld aan belangstellenden. Dat gebeurde bij de presentatie in het dorpshuis van Ryptsjerk. Eind 2016 zullen de mogelijkheden om te varen door het Bûtenfjild al een stuk zijn verbeterd.