Streekmuseum Burgum: educatief en eigentijds

Streekmuseum Burgum: educatief en eigentijds

BURGUM – Het Streekmuseum aan de Menno van Coehoornweg in Burgum werd vijfentwintig jaar geleden geopend, nadat vier jaar daarvoor het gebouw van de Volkssterrenwacht in gebruik was genomen en beide publiekstrekkers onder één dak kwamen. Het museum vierde het jubileum in september.

Door Jelle Jeensma
Foto’s: Klaas Rozema

De Stichting Streekmuseum-Volkssterrenwacht ontvangt elk jaar tussen acht- en tienduizend bezoekers, die uit alle streken van het land komen. De stichting en de vrijwilligers richten hun blik op de toekomst en het creëren van betere en meer bij het tijdsbeeld aansluitende presentaties van de omvangrijke collecties. Door het Streekmuseum anders en functioneler in te richten wordt het aantrekkelijker voor bezoekers. Met de herinrichting is net begonnen, deze moet voltooid zijn in 2018, het jaar waarin Leeuwarden Kulturele Haadstêd is. De ruimte voor wisselexposities is al klaar.

De vaste collectie van het museum bestaat uit Fries zilverwerk, geologische en archeologische vondsten, kunstnijverheid en astronomie. Daarnaast is er veel aandacht voor de streekgeschiedenis. Ook gezichtsbepalende personen uit de regio worden belicht in het museum, zoals de Burgumer dorpskapper, revueschrijver en bootontwerper Hendrik Bulthuis, die in de toekomst nog een prominentere plaats zal krijgen. Interessante wisselexposities moeten de aandacht van de bezoekers trekken.
De Volkssterrenwacht ontsluiert de geheimen van de kosmos. Met telescopen kunnen zon, maan, sterren en planeten worden geobserveerd.

Streekmuseum en Volkssterrenwacht hebben bestaansrecht dankzij ondersteuning van de gemeente Tytsjerksteradiel, sponsors, ruim zeshonderd donateurs en entreegelden. Zonder de inbreng van de zestig vrijwilligers zouden Streekmuseum en Volkssterrenwacht niet kunnen draaien. Ze hebben verschillende functies en combineren ook activiteiten, zoals rondleidingen voor volwassenen en kinderen. Vier van hen vertellen op deze pagina  over hun werk voor de organisatie.

Rienk van der Berg: beheer en documentatie

Rienk van der Berg uit Tytsjerk heeft jaren gewerkt aan het opbouwen van een archief met documentatie over de lokale historie, boeken over de geschiedenis van dorpen in Tytsjerksteradiel, bekende personen en onderwerpen als determineren.

Ook is er in het museum veel geschiedschrijving uit andere delen van Fryslân verzameld. De vijfenzeventigjarige Van der Berg beheert een deel van de documentatie van het museum, zoals knipselmappen met lectuur, artikelen en oude foto’s. “Daaruit zou een selectie van interessante onderwerpen kunnen worden gemaakt”, zegt Van der Berg, die zichzelf een enthousiaste verzamelaar noemt.

De documentatie is ondergebracht in een aparte ruimte, die voor de bezoekers van het museum momenteel aan het oog is onttrokken. “Dat is jammer, vroeger pakten ze een boek om het in te kijken. Maar bezoekers kunnen de documentatie nog wel inzien. Het is de bedoeling om voor het museum een documentatiecentrum te maken en informatie op een andere manier te presenteren”, zegt Van der Berg. “Het is het beste om over te schakelen naar digitale informatie met een zoeksysteem.   Met een ‘touchscreen’ kun je documentatie toegankelijk maken voor de bezoekers, maar zo’n aanraakscherm kost flink wat geld”, aldus de documentalist. Een moderner presentatie is onontkoombaar, vindt Van der Berg, want papier is uit de mode. “Met name jongeren zijn niet meer zo geïnteresseerd in oude krantenknipsels. Door digitalisering maak je de collectie toegankelijk voor een groter publiek.”

Voor Van der Berg ligt een mooie taak weggelegd, want hij gaat nog wel even door met zijn werk. “Ik ben al achttien jaar betrokken bij het Streekmuseum/Volkssterrenwacht en ben hier elke week een paar dagen aanwezig. Deze plek is mijn tweede huis geworden”.

Sieta Idsardi: lid van de expositiecommissie

Sieta Idsardi uit Eastermar studeerde kunstgeschiedenis en geeft tekenles. Kunst, cultuur en historie zijn haar interessegebieden.

Ze heeft een netwerk van contacten binnen en buiten de buiten de museale wereld. “Ik ga vaak naar musea en galeries en vind het leuk dingen te onderzoeken en mensen met een verhaal te ontmoeten.” Haar kennis stelt ze ten dienste van het Museum/Volkssterrenwacht. Idsardi is lid van de expositiecommissie vaste collecties en wisselende onderdelen.
“Het museum is een podium voor de regio en Fryslân, maar is ook landelijk van belang”, zegt ze. De huidige tijd vraagt om vernieuwing en verandering. Het museum is druk bezig de expositieruimtes aantrekkelijker en publieksvriendelijker in te richten, vertelt Idsardi. “Het museum heeft wortels in het verleden, maar we staan niet stil. De vaste collecties van het museum, zoals zilverwerk en archeologie, worden kleiner en eigentijdser en er is meer aandacht voor presentatie. Voor jong en oud moeten de collectie en de geschiedenis daarachter goed toegankelijk zijn, informatiepanelen met opdrachten maken het voor jongeren interessant.”  De herinrichting van de ruimtes moet meer nieuwsgierige bezoekers naar Burgum lokken. “We kijken daarbij wat er leeft in de regio en de provincie.”   Streekmuseum en Volkssterrenwacht  zetten met ‘Voorwaarts Mars!’ een boeiende expositie neer over de verkenning van Mars en alles wat daar bij hoort. Deze expositie duurt tot en met maart 2016.

Wisselexposities met steeds andere thema’s zorgen voor vernieuwing van het museum en voor nieuwsgierig publiek. “Vanaf 22 november hebben we de expositie ‘Wonderlijke winterfeesten, tradities in de decembermaand’. Sinterklaas en kerst staan centraal”,  meldt Idsardi. “Een collectie van Nooitgedagt speelgoed maakt deze expositie bijzonder.”

Melvin van der Veen: 30.000 objecten in computerbestand

De negenentwintigjarige Melvin van der Veen uit Hurdegaryp volgde een studie archeologie bij de Rijksuniversiteit in Groningen en is nu deelbeheerder archeologie en geologie bij het Streekmuseum/Volkssterrenwacht.

Die functie past hem als een jas. Hij ziet voor zichzelf een toekomst weggelegd in de museale wereld. “Zijn hoofdtaak is het registreren van alle 30.000 objecten van het Museum/Volkssterrenwacht in een computersysteem. Dat collectieregistratiesysteem is een tijdrovend en specialistisch monnikenwerk, dat lange tijd in beslag neemt, weet Van der Veen.  In het museumdepot is bovenden nog veel materiaal opgeslagen.

Van der Veen: “Ieder object of groep van voorwerpen moet gedetailleerd worden beschreven met de herkomst, de datering van de periode waarin het is gemaakt  en voor zover bekend de makers. Bij elk object moet een foto worden geplaatst.” Het is de bedoeling dat dit computersysteem met  deze informatie landelijk wordt gebruikt en voor museumbezoekers toegankelijk wordt. “Ook kunnen musea onderling informatie krijgen en uitwisselen”, zegt Van der Veen. “Het programma moet nog worden geperfectioneerd voordat het in gebruik wordt genomen”, aldus Van der Veen.
Een moderne digitale presentatie versterkt de educatieve functie van het museum, vindt hij. “Het museum is een combinatie tussen een onderwijsinstelling en een attractie.” Van der Veen is van meerdere markten thuis, want hij maakt ook grafische ontwerpen voor exposities en presentaties. “En als er een rondleiding is doe ik daar graag aan mee.”

Minne Klijnstra: onderhoud

Als er verlichting moet worden gerepareerd of wanneer accu’s in de noodverlichting  moeten worden vervangen, kan altijd een beroep worden gedaan op Minne Klijnstra uit Burgum.

Klijnstra is al achttien jaar actief bij het museum en de Volkssterrenwacht en heeft al heel wat technische onderhoudsklussen geklaard. “Afgelopen voorjaar is de grote  Miedema-telescoop in de koepel van de Volkssterrenwacht, die handmatig moet worden bediend, opgeknapt. Je moet wel enig technisch inzicht hebben om dit werk goed te doen.”  Naast de grote telescoop heeft de Sterrenwacht overigens nog drie kleinere, automatische telescopen.
Er is altijd wel iets te doen is aan de Menno van Coenhoornweg, zegt Klijnstra. “Het oudere gebouw verkeert in matige staat en heeft daarom regelmatig onderhoud nodig.” Er wachten nog een paar aardige klussen. “De geleiderail voor de grote telescoop in de koepel moet worden vervangen. Ook het ijzerwerk aan de buitenkant van de koepel is aan vervanging toe, het beste is om hier een stalen constructie te maken.”

Als bezoekers zich ’s nachts melden om door de telescopen te kijken en een astronomisch fenomeen is bewonderen, zijn vrijwilligers als Klijnstra paraat om tekst en uitleg te geven. Daarvoor komt hij graag zijn bed uit. “Bij de maansverduistering eind september  waren er  ’s nachts twintig bezoekers die deze gebeurtenis wilden volgden. Ik was er om drie uur ’s nachts en had zelf nog een telescoop meegenomen.”