"Fuseren leer je niet in een cursus"

Ruthger Schoonderbeek werkt aan het tot stand brengen van één ambtelijke organisatie van de gemeenten Dantumadiel (184 medewerkers), Dongeradeel (240), Ferwerderadiel (circa 67) en Kollumerland (circa 115 medewerkers). (Ingezonden foto)

“Fuseren leer je niet in een cursus”

“De deadline van 1 januari 2016 is aan de krappe kant”

DAMWALD – Hier had ook ‘Dokkum’, ‘Ferwert’ of ‘Kollum’ kunnen staan. Het zijn de hoofdplaatsen van de vier gemeenten Dantumadiel, Dongeradeel, Ferwerderadiel en Kollumerland, ook wel aangeduid als de Friese DDFK-gemeenten.

Door Gerrit van der Meer

Ruthger Schoonderbeek, de kersverse toekomstige directeur van de circa zeshonderd ambtenaren van die vier gemeenten, wil zich elke week laten zien in alle vier gemeentehuizen. Eén nieuwe organisatie is er nog niet, maar die moet Schoonderbeek juist tot stand brengen, voor 1 januari 2016.

Hij vindt die deadline “aan de krappe kant; ik had liever een paar maanden extra. Maar ik ga er wel van uit, dat we het halen.” “Welke afdelingen er komen, is bekend. Welke taak onder welke afdeling valt, in grote lijnen ook. Maar welke afdeling waar komt, is nog niet bekend. ‘Burgerzaken’ hou je nodig in alle vier gemeentehuizen. Maar voor sommige afdelingen is het handiger bij elkaar te zitten op één locatie.”

Vol enthousiasme vertelt hij er over. “Deze week worden de hoofden van de negen afdelingen bekend gemaakt. Dat zijn allemaal mensen die nu ook al bij één van de vier gemeenten werken. Daar ben ik blij om, dat we dit met interne mensen kunnen oplossen.”

Er vallen geen gedwongen ontslagen, is afgesproken. Wel verwacht Schoonderbeek over enkele jaren een iets kleiner aantal ambtenaren dan het huidige totaal (van ongeveer 550 medewerkers). “De ervaring leert dat er in de loop van een aantal jaren enige efficiëntie behaald kan worden.” Het betekent overigens niet dat er geen nieuw personeel nodig is. “Er is ook bij ons sprake van ‘vergrijzing’. Dus op zeker moment moeten er wel nieuwe mensen bij.”

Er moeten de komende tijd vijf ‘sporen’ tegelijkertijd worden gestart en op tempo gehouden. “Denk aan het ‘functieboek’ (wie gaat wat doen? Red.), ‘bedrijfsprocessen’ als ict, en telefonische bereikbaarheid, financiën, maar ook aan bestuurlijke aansturing en het cultuurproces. Er zijn nu nog wel cultuurverschillen. De ene gemeente is verder met het één, de ander met iets anders.”

Voor 1 april 2016 komt er een spannend moment, als de vier gemeenteraden de onderlinge samenwerking evalueren en als er een besluit valt, of ze volledig willen fuseren tot één gemeente of niet. De raden van Dongeradeel, Kollumerland en Ferwerderadiel hebben daar in meerderheid al hun voorkeur voor uitgesproken. Die van Dantumadiel (nog) niet.

“Maar tot 2019 blijven de vier gemeenten in elk geval zelfstandig. Organisatorisch gezien levert een herindeling van alle vier gemeenten het meeste rendement op, maar als de ambtelijke dienst kan werken voor vier verschillende gemeenten, dan kan die dat ook voor twee.” (Dantumadiel en de samengevoegde gemeenten Dongeradeel, Ferwerderadiel en Kollumerland; red.).

Dat is meteen ook het meest lastig te voorspellen, denkt Schoonderbeek: hoe het gaat functioneren om vanuit één ambtelijke organisatie voor vier gemeenten te werken?  “Hoe meer de gemeenteraden en colleges hun beleid onderling op elkaar afstemmen, hoe makkelijker het voor de medewerkers wordt. Hoe meer iedere gemeente een eigen beleid voert, hoe moeilijker.”

Hoe leer je het leiden van zo’n operatie? “Niet met een cursus. Ik heb ervaring opgedaan, van voor tot achter, met de laatste gemeentelijke herindeling in Drenthe. Eerst als sectorhoofd in één van de gemeenten, daarna als kwartiermaker. En ook na de herindeling heb ik er nog een tijd gewerkt.”

Schoonderbeek woont in Groningen. Hij zal de komende zeven maanden veel kilometers moeten maken, zeker ook tussen de vier gemeenten. “Met de moderne middelen is het communiceren in elk geval een stuk simpeler geworden. Ik kan in elk gemeentehuis werken.”