Bewust leven is de sleutel tot een goede gezondheid

Chris de Jong (2) geniet van z’n ‘baked oats’ (gebakken havermout). “Geef je kinderen een goede basis mee wat betreft voeding. Leg uit waarom je sommige dingen liever niet eet. Daar hebben ze later in hun leven veel profijt van.” Dit deed Janse zelf ook, en ze merkt dat haar kinderen nu allemaal op een positieve manier met voeding bezig zijn. Een beknopt receptje voor gebakken havermout: meng 100 gram havermout, een theelepel kaneel, een hand rozijnen en een appel in stukjes door elkaar. Roer het tot een ‘beslag’ met een geklutst ei en 150 ml melk (bijvoorbeeld havermelk) en bak het ongeveer twintig minuten in een voorverwarmde oven op 180 graden. (Foto: Klaas Rozema)

“Biologisch eten te duur? Bespaar op andere zaken: koekjes, snoep en chips”
Bewust leven is de sleutel tot een goede gezondheid

HURDEGARYP – Voeding staat meer dan ooit in de belangstelling. Elke week verschijnt er wel een nieuw bericht in de media over een bepaald voedingsproduct dat volgens onderzoek supergezond of juist erg slecht blijkt te zijn. Dieetgoeroes, receptenblogs en voedingstheorieën menen allemaal de waarheid in pacht te hebben. En zo in het begin van het nieuwe jaar nemen veel mensen zich voor gezonder te eten en te leven. Maar wat heeft een mens nu echt nodig om zich gezond te voelen? We vragen het Anna Janse, één van de initiatiefnemers van de dorpstuin in Hurdegaryp en iemand die erg bezig is met gezonde voeding en een bewuste leefstijl.
Door: Grietje de Jong-Taekema

“Mijn man en ik eten weinig koolhydraten en geen tarwe. Wel gebruiken we spelt, omdat dit graan veel minder bewerkt is dan tarwe. Ook mais en soja zijn vaak genetisch gemanipuleerd, zelfs de biologische variant. Biologisch wil alleen maar zeggen: zonder kunstmest en zonder gif geteeld.” Dus opletten met koolhydraten en er niet vanuit gaan dat biologische producten gezond zijn, maar wat is dan wel handig om te eten? “Seizoensproducten uit de eigen streek zijn qua voedingsstoffen afgestemd op wat wij nodig hebben, dus wij eten in de winter bijvoorbeeld lekker veel knolselderij, winterwortel en pastinaak. Ook aardpeer is een heel goede vervanger voor aardappelen, het bevat weinig koolhydraten maar wel veel vitamines.” Op de site www.missnatural.nl is een lijst met wintergroenten per maand te vinden.

Geen straf

“Wij eten zoveel mogelijk biologisch. Vooral bij zuivel is bekend dat daar heel weinig antibiotica in zit en bij biologische kip kan het zo zijn dat deze zelfs helemaal vrij is van antibiotica. Dit is belangrijk vanwege de resistentie die bacteriën ontwikkelen tegen deze medicijnen. Vetten vinden we heel belangrijk, maar dan geen gewone margarine of halvarine. Deze bevatten harde transvetten. Wij gebruiken daarom biologisch kokosvet. We hebben gezonde, dierlijke vetten nodig. Vlees eten we niet veel, maar als we het eten is het biologisch vlees of wildvlees van Schotse Hooglanders.“

En al die nieuwe ‘diëten’, die op internet de kop opsteken? Het paleodieet is bijvoorbeeld erg populair en is gebaseerd op het voedingspatroon van de ‘oermens’. Het bestaat voor een groot deel uit dierlijke vetten en eiwitten, groente, fruit, eieren en noten. “Daarbij eet je dus relatief veel vlees en dat is natuurlijk niet echt goed voor het milieu. Ook moet je jezelf niet teveel beperken, eten moet ook lekker zijn, en geen straf.”

Havermout

“Wij ontbijten vaak met een smoothie met vijf soorten fruit en een olie erdoor, bijvoorbeeld hennepolie. Ook doe ik er vaak havermout door.” Dat laatste is volgens recent onderzoek onder 100.000 mensen in Amerika een heel goed idee. Volgens de onderzoekers is het eten van slechts 28 gram per dag (wat overeenkomt met een kommetje) voldoende om het risico op hartfalen met negen procent te verminderen en het sterfterisico met vijf procent.
De hennepolie is een zogenaamd ‘superfood’, producten die de laatste tijd immens populair zijn en in verschillende winkels opduiken. “Ze kunnen een waardevolle aanvulling zijn”, zegt Janse, “wij gebruiken onder andere kokosolie, gojibessen, tarwegras, chiazaad, zonnebloempitten en hennepzaad en –olie.” Deze producten zijn wel duur, maar ook dat hoeft geen belemmering te zijn: “Je kunt besparen op andere zaken: minder vlees, geen chips, koekjes, pakjes en snoep. Vraag jezelf bij lekkere trek altijd af: waarom eet ik eigenlijk? Niet uit frustratie, niet om je emoties weg te eten. Je eet om te overleven. Als je dat in je achterhoofd houdt, ga je heel anders met voeding om en heb je geen behoefte meer aan zoete dingen, aan snacks.”

Bewust leven

Er is veel te zeggen over voeding en gezondheid, maar het belangrijkste is volgens Janse: “bewust leven. Bewust met voeding bezig zijn, maar ook met je hele leefomgeving. We moeten zuinig zijn op de aarde. Daarom zijn we ook begonnen met de dorpstuin. We willen iets achterlaten waar nieuwe generaties ook nog wat aan hebben.” De tuin is een zogenaamde eetbare tuin: een combinatie van bloemen en kruiden, mooi om te zien, maar ook een tuin waar veel eetbare planten in staan. Er zijn fruitbomen en fruit- en groenteplanten. De tuin heeft veel sierwaarde en biedt daardoor ook een plek waar mensen tot rust kunnen komen. Men kan er zitten met een goed boek, of even langskomen voor een praatje.

Voedingswaarde

“Veel mensen hebben meegeholpen en ons planten en bloemen aangeboden. Iedereen vindt het een mooi initiatief. Door de groente uit de dorpstuin te eten weet je waar je voedsel vandaan komt, iets dat tegenwoordig helemaal niet meer vanzelfsprekend is. Het is lokaal geteeld, en de planten mogen in hun eigen tempo groeien, zonder kunstmest. De manier van groeien en de kwaliteit van de bodem heeft veel invloed op de voedingswaarde van de gewassen. Om de bodem voedzaam te maken zijn we er zo weinig mogelijk in bezig, elke keer als je schoffelt haal je het bodemleven overhoop. Mensen houden de grond vaak ook te schoon, dan mis je voeding voor de bodem. Een losse, mooie grond met veel wormen is de basis van groente met veel voedingswaarde.”

Kwaliteit

“Mensen willen niet alleen steeds bewuster met voeding omgaan, maar ook met de aarde, omdat ze zien dat het zo niet langer kan. En dat bewustzijn heeft een positief effect op onze gezondheid. Ze gaan voor kwaliteit, meer biologische producten en aan de andere kant minder producten die we toch niet nodig hebben. We zijn het een beetje zat, de luxe die we gewend zijn. We zijn erachter dat die toch niet echt ‘happy’ maakt.” Wat wel happy maakt? “Het gezinsleven, gezonde voeding, niet perse vijf dagen in de week werken, maar werken omdat je het leuk vindt en meer tijd overhouden voor wat ook belangrijk is.” En kwalitatieve producten hoeven niet altijd de hoofdprijs te kosten: “Wij gaan in ons oldtimer camper altijd een rondje langs de boeren in de omgeving. Dan heb je voor een euro een kilo prei. Niet biologisch, maar wel lokaal en onbespoten en je helpt de boer er ook nog mee.”

Binding

“Geen auto? Zoek iemand waar je samen mee kan gaan, dan versterk je ook nog de sociale binding die vandaag de dag soms zo ver te zoeken is. Als mensen elkaar beter leren kennen, durven ze ook sneller hulp te vragen en komen ze uit hun sociaal isolement. Tegenwoordig zijn er veel leuke initiatieven die mensen in verbinding brengt. Iemand die het leuk vindt om te koken kan bijvoorbeeld voor een klein prijsje maaltijden verkopen aan buurtgenoten. Zo kunnen zij op een makkelijke, goedkope manier aan een gezonde maaltijd komen. Mensen missen de sociale controle, het niet weten wie er naast je woont. Juist vanwege alle ellende in de wereld realiseren mensen dat ze samen meer klaar krijgen.“

Proces

Janse heeft hoop voor de toekomst: “Toen wij op bezoek waren bij een community in Macedonië zagen we veel jongeren die ‘ontieglijk’ bewust waren. Hun gezichtsveld wordt steeds breder. Ze willen niet alleen maar werken, maar genieten, gezond eten en betekenisvolle activiteiten ontplooien. Daarom ben ik ook een voorstander van het basisinkomen, waarbij iedereen een vast bedrag krijgt waarbij geen tegenprestatie nodig is. Wil je werken, ga je werken. Wil je vrijwilligerswerk doen, een buurvrouw helpen, dan kan dat ook. Dit is niet van de ene dag op de andere te realiseren, het is een proces. Zelf wil ik ook meer tijd vrijmaken om in de dorpstuin te werken. Het gaat erom dat je doet wat je belangrijk vindt. Als je bewust leeft komt dit je gezondheid zeker ten goede.”