‘Yn ‘e buorren’ ondersteunt kwetsbare ouderen

Voor v..l.n.r. Epie Bosma, Norma Klarenbeek, Sibrecht Dijkstra, Margriet van der Veen, Akke Sipkema, Marianne Diephuis, Margaret Reekers. Staand v.l.n.r. Sjoukje Kooistra, Joke Giethoorn, Henk Jan Veldhuizen, Piet Wiersema, Dick Straat, Evert Kamphorst en Lydia Schotanus. (Foto: Klaas Rozema)

Initiatief in Hurdegaryp en Garyp boogt op drie jaar ervaring
‘Yn ‘e buorren’ ondersteunt kwetsbare ouderen

HURDEGARYP – In Hurdegaryp, Garyp en Eastermar bevordert en handhaaft het ouderenproject ‘Yn ‘e buorren’ de zelfredzaamheid van (kwetsbare) ouderen. Medewerkers van huisartsenpraktijken, welzijnsorganisaties en zorgorganisaties werken daarvoor samen. “Dit is momenteel een hot-item, maar in Hurdegaryp doen we het al drie jaar op deze manier”, vertelt Margriet van der Veen, praktijkverpleegkundige bij de huisartsenpraktijk van dokter Straat in Hurdegaryp. “Onze aanpak wordt gewaardeerd. Het krijgt een vervolg.”

Door: Karoline van den Donker

Mensen worden tegenwoordig ouder en blijven langer thuis wonen. Naarstig zoekt men naar efficiëntere werkwijzen om kosten te beheersen. De zorg is in ontwikkeling.

In Tytsjerksteradiel werd drie jaar geleden een projectgroep gestart die zocht naar alternatieven ‘in de anderhalve lijnszorg’. Uit idealisme, omdat een aantal betrokkenen zag dat het anders kon.

De toenmalige regiomanager bij de thuiszorgorganisatie De Friese Wouden – Peter Kamsma- , de manager bij welzijnorganisatie Kearn – Hammie Bosma – en de oefentherapeut Norma Klarenbeek gingen met elkaar in gesprek. Het drietal diende een projectplan in bij de Nederlandse Zorgautoriteit (NZA) waarmee ze de ouderenzorg voor de patiënten in de huisartsenpraktijken van dokter Straat en dokter Veldhuizen wilden verbeteren. “Ook wanneer we geen subsidie hadden gekregen, waren we het projectplan gestart”, aldus Norma Klarenbeek.

Project met drie peilers

Het project ‘Yn ‘e buorren’ omhelst drie peilers: het afnemen van een vragenlijst bij oudere patiënten, regelmatig multidisciplinair overleg van de zorgverleners, en een beveiligd computersysteem waarmee de verleende zorg efficiënt op elkaar wordt afgestemd.

In eerste instantie werden de patiënten van Hurdegariper huisarts Straat en Gariper huisarts Veldhuizen benaderd als ze vijfenzestig jaar of ouder waren. Ze kregen een vragenlijst waarmee eventuele kwetsbaarheid in kaart kon worden gebracht.
Later sloten ook de huisartsenpraktijken van dokter Diephuis in Hurdegaryp en dokter Wiersema in Eastermar zich aan. De patiëntengroep die wordt benaderd is inmiddels aangepast naar vijfenzeventigplussers.

Vragenlijsten

De ingevulde vragenlijsten worden volgens de methodiek Groningen Frailty Indicator (GFI) gescreend op ‘kwetsbaarheid’ en op het aanwezig zijn van een (verborgen) zorgvraag.
Er wordt gekeken naar vier gebieden: fysiek, cognitief, psychologisch en sociaal.
Verminderde mobiliteit met valneiging, onvoldoende persoonlijke hygiëne, geheugenproblemen, eenzaamheid of het gebruik van veel medicijnen kunnen items zijn die ouderen kwetsbaar maken. “De gegeven antwoorden zijn aanknopingspunten voor een gesprek”, zegt Margriet van der Veen die als praktijkverpleegkundige de vragenlijsten afneemt bij de mensen thuis.

Multidisciplinair overleg

De zorgvragen van kwetsbare ouderen die uit de vragenlijsten naar voren zijn gekomen, worden besproken tijdens een achtwekelijks multidisciplinair overleg, in zowel Hurdegaryp als van Garyp.
“De kracht van het project zit in het breder kijken”, stelt Norma Klarenbeek. Huisarts, praktijkondersteuner of praktijkverpleegkundige, de oefentherapeut, de specialist ouderengeneeskundige, een ouderenadviseur van Kearn en een wijkverpleegkundige van thuiszorg de Friese Wouden schuiven aan bij dergelijk overleg. “Doordat iedereen vanuit zijn eigen professie kijkt, kom je tot andere oplossingen.”

“Als praktijkverpleegkundige was ik gewend oplossingsgericht te werken. Door het project ben ik anders gaan denken en handelen”, zegt Margriet van der Veen. “Ik hoef niet altijd meteen met een oplossing te komen. Het benoemen van het probleem kan al effect hebben.”

De huisartsen leerden naar hun patiënten kijken door de bril van ‘welzijn’, naast hun medische bril. “Een probleem met doofheid is niet voorbij als het gehoorapparaat is aangemeten. Mensen kunnen door de slechthorendheid geïsoleerd zijn geraakt. Wat hebben zij nodig?”, zegt Margaret Reekers van welzijnsorganisatie Kearn.
“Een mevrouw die op haar knieën de trap op gaat en een mandje aan een touwtje meetrekt, heeft een zorgvraag die we nu snel en eenvoudig doorspelen naar de oefentherapeut”, zegt wijkverpleegkundige Akke Sipkema.

ZWIP beveiligd systeem

Met behulp van het verkregen subsidiegeld werd een beveiligd computersysteem ontwikkeld. Met ZWIP (Zorg Welzijn Informatie Portaal) houden alle betrokken zorgverleners elkaar op de hoogte van wat er speelt rondom een patiënt. “Het mooie van het systeem is dat ook de cliënt of mantelzorger kan inloggen en zo actief kan deelnemen.”

Anders kijken

“Doordat kwetsbaarheid meer in beeld komt, is de drempel om hulp te vragen verlaagd. Dat bespaart kosten als het dure zorg in een later stadium voorkomt”, zegt Margaret Reekers.
Door de thuisbezoeken merkt ze dat het probleem soms ergens anders ligt dan in eerste instantie gedacht. “Mensen geven bijvoorbeeld aan dat ze niemand in hun omgeving hebben die hen helpt. Als we dan verder praten, blijken die mensen er wel te zijn, maar werden ze nog niet gevraagd te helpen het probleem op te lossen.”

Veel problemen kunnen worden voorkomen door informatie over valpreventie, hulpmiddelen en maatschappelijke vrijwilligersorganisaties. Dure specialistische tweedelijnszorg is soms onnodig. ”Doordat de geboden zorg op tijd wordt bijgesteld, kunnen duurdere ziekenhuisopnamen of verpleeghuis- en verzorgingshuiszorg worden voorkomen.

Geheugentesten kunnen soms thuis worden afgenomen, ontdekten de hulpverleners al pratende met elkaar. “Ook dat scheelt kosten.”

‘Yn ‘e buorren’ leidde inmiddels tot diverse succesverhalen. Over een mevrouw bijvoorbeeld die graag wilde wandelen, maar niet alleen de straat op kon. Zij werd dankzij het netwerk van het multidisciplinaire team gekoppeld aan een mevrouw die ook van wandelen hield, maar wiens echtgenoot was overleden. “Daaruit is een nieuwe vriendschap ontstaan.“
Een meneer met interesse in kunstgeschiedenis kan dankzij een ‘maatjesproject’ weer geregeld naar het museum, zoals hij jaren gewend was.
Tenslotte is er het verhaal van een vierentachtigjarige vrouw die moest herstellen van een heupoperatie, maar absoluut niet in een verpleeghuis wilde revalideren. “Ze wist zich door ons gesteund. Ze kon thuis herstellen, ook al woonden haar kinderen ver bij haar vandaan”, vertelt Norma Klarenbeek.

Per 1 januari eindigt de subsidie van de NZA. Hoe gaan de huisartsenteams van Hurdegaryp, Garyp en Eastermar nu verder? Vorige week vond er een evaluatie plaats. “We gaan er zeker mee door. De vragenlijsten, het achtwekelijkse overleg en ZWIP bewezen hun nut.”