AWBZ in 2015 verantwoordelijkheid van gemeentes

Het sociaal wijkteam van Tytsjerksteradiel, van links naar rechts: Frouwina van Dekken, Allyn Hanewacker, Margaret Reekers, Selie van der Meulen, Lutske Alma, Jeanette Veltman en Quintus Sirag. Zij vertegenwoordigen welzijnsorganisatie Kearn, belangenorganisatie MEE, het WMO-loket van Tytsjerksteradiel, het maatschappelijk werk en de gemeente Tytsjerksteradiel. (Foto: Klaas Rozema)

AWBZ in 2015 verantwoordelijkheid van gemeentes
Tytsjerksteradiel en Achtkarspelen gaan burger informeren
“Sociaal wijkteam loopt vooruit op aanpak AWBZ”

BURGUM – Begeleiding die voorheen vergoed werd via de AWBZ, wordt vanaf 2015 betaald via gemeentes. Beleidsmedewerkers in het hele land bereiden zich voor,  want net als bij de jeugdzorg en de
participatiewet gaat deze transitie gepaard met een bezuiningsopdracht. “Met samenwerking en ‘ontschotten’ willen we de transitie realiseren, zonder te beknibbelen op de kwaliteit van de zorg”, zegt Quintus Sirag, voor de gemeentes Tytsjerksteradiel en Achtkarspelen projectleider transitie AWBZ.

Door: Karoline van den Donker

Reacties van mensen als: “Moeten in de toekomst gemeentemedewerkers billen gaan wassen?” hebben voor onzekerheid gezorgd in de samenleving. “Hoe kan de gemeente nu beoordelen wat wij nodig hebben?”, is een veel gehoorde vraag van bezorgde mensen die aangewezen zijn op zorg.

“Dat kunnen wij niet”, benadrukt Quintus Sirag. “Wat wij wel kunnen
is de beroepsmensen en de burgers om tafel brengen en met elkaar bespreken wat er nodig is of hoe je dat zou kunnen aanpakken.”

Er is een transitieteam samengesteld dat in gesprek is met maatschappelijk werk, welzijnswerk, wijkverpleging, belangenorganisaties, Wmo-raad, consulenten Werk & Inkomen, WMO-consulenten, huisartsen, uitkeringsinstanties, zorg­ondernemers, cliëntenraden, vervoersvoorzieningen, besturen van dorpsverenigingen en bijvoorbeeld kerken. “Er zijn vele organisaties in onze samenleving die zich bezighouden met een bepaalde vorm van begeleiding”, vat Sirag samen.

Zoeken naar oplossingen

Iedere gemeente in Nederland pakt het transitieproces anders aan. “Maar er zijn ook altijd overeenkomsten”, vindt de projectleider. “Het is logisch dat er een verschil bestaat in de oplossingen van een stedelijke gemeente en een plattelandsgemeente. Maar zelfs Achtkarspelen en Tytsjerksteradiel pakken het enigszins anders aan, alhoewel dit twee vergelijkbare gemeentes zijn die ook nog samenwerken. Dat verschil in aanpak is een vanzelfsprekend gevolg van het feit dat de zorg op dit moment ook niet in iedere gemeente gelijk is georganiseerd.”

Wat veel gemeentes wel gemeen hebben is dat zij bekijken welke zorg er nu geboden wordt, aan wie en hoe. Om vervolgens op zoek te gaan naar goedkopere – en het liefst ook betere – oplossingen.
Quintus Sirag wil graag vertellen hoe de gemeentes Tytsjerksteradiel en Achtkarspelen het aanpakken, om burgers niet onnodig bezorgd te laten zijn. “Wij kunnen nog geen kant en klare antwoorden geven. Wij weten ook niet precies hoe het allemaal zal gaan worden. We kunnen wel vertellen waarmee we bezig zijn.”

Een sociaalwijkteam

In Tytsjerksteradiel komt sinds januari van dit jaar een sociaal wijkteam
wekelijks bij elkaar. Hierin zitten vertegenwoordigers van het maatschappelijk werk, stichting MEE, welzijnsorganisatie Kearn en de gemeentelijke afdeling WMO.

De zorg- en ondersteuningsvragen die bij deze organisaties afzonderlijk binnenkomen, worden besproken in dit team. “Je merkt dat we samen enorm veel kennis in huis hebben”, zegt Frouwina van Dekken, vanuit Kearn betrokken bij het sociaal wijkteam.
Iedere organisatie heeft zijn eigen vakkennis. Kearn heeft veel ervaring met ouderenadvisering en mantelzorgondersteuning,  kent de sociale netwerken in dorpen en de vele vrijwilligersorganisaties in de gemeente.
Stichting MEE heeft een enorme expertise op het gebied van mensen met een beperking.
Het maatschappelijk werk weet veel over multiprobleemgezinnen, schuldhulpverlening en de gevolgen van psychische problemen.
De medewerkers van Werk & Inkomen delen kennis op het gebied van financiën en bijbehorende wet- en regelgeving.
De mensen met een zorgvraag hebben soms met al deze instanties te maken.

Out of the box

Samen mensen ondersteunen bij het zoeken naar een passende oplossing voor problemen, dat is het doel van het sociaal wijkteam in Ty- ­tsjerksteradiel.
“We maken daarbij gebruik van de methodiek ‘Dichtbij de Burger’. Deze methodiek stimuleert burgers om na te denken over hun sociaal netwerk. Zorgverleners leren met deze methodiek ‘out of the box’ te denken”, vertelt Frouwina van Dekken.

Krijgt het sociaal wijkteam een vraag voor hulp, dan bezoekt een van de leden de zorgvrager. Niet om de hulp te regelen, maar om er achter te komen waarom de hulp aangevraagd wordt.
“De werkelijke vraag is geregeld een heel andere, dan de eerste vraag die werd gesteld”, ervaarde Frouwina van Dekken tijdens jarenlange praktijkervaring.
Iemand vraagt bijvoorbeeld huishoudelijke hulp aan, maar eenzaamheid blijkt een groter probleem te zijn dan een vervuild geraakt huis. “Als je dan samen op zoek gaat naar oplossingen om deze eenzaamheid tegen te gaan, is de hulp effectiever. Misschien ontdekken we in het gesprek dat deze persoon graag autorijdt. Misschien wil hij mensen met vervoersproblemen helpen. De meeste mensen voelen zich beter als ze zich nuttig weten.”

“Daarbij gaat het er niet om dat betaalde zorg omgezet wordt in mantelzorg”, benadrukt Quintus Sirag. “Het gaat er om dat wij een maatschappij hebben met een machtig potentieel. Mensen en dorpen willen en kunnen heel veel. Alleen wordt dat potentieel niet altijd gebruikt, omdat mensen en organisaties elkaar niet kunnen vinden.”

‘Dichtbij de burger’

Het sociaal wijkteam gaat experimenteren in Tytsjerksteradiel. “Wij zijn een team in ontwikkeling. Door samen in gesprek te gaan, ontdekken we welke mogelijkheden er zijn in de AWBZ-zorg en in de samenleving”, zegt Sirag.

“Door het zorgaanbod te combineren en op elkaar af te stemmen willen we het verbeteren en goedkoper maken”, aldus Frouwina van Dekken.

Ook in Achtkarspelen gaat de gemeente met sociaal wijkteams werken. “Goede zorg garanderen is belangrijk. Heeft iemand hulp nodig, dan krijgt hij die”, zegt Sirag. Hij geeft een voorbeeld: “Hebben mensen baat bij het aanbod van een zorgboerderij, dan kan hij daar naartoe. Maar dat wil niet meteen zeggen dat wij de vervoerskosten ook betalen. Per situatie wordt gekeken naar noodzaak en redelijkheid.”

Quintus Sirag wil nog iets belangrijks kwijt: “Krijg je te maken met dementie, dan hoef je niet bang te zijn van professionele zorg verstoken te blijven en alleen te staan als mantelzorger.”
De projectmanager zegt: “Wij kennen de deskundigheidscoöperatie TinZ. Ook met hen zitten wij aan tafel en zij raden zorg aan in een vroeg stadium van de ziekte.
Wat goede zorg is, is echter voor iedereen anders. Als de dementiepatiënt een gezonde partner heeft, zal de zorgvraag een andere zijn dan bij een slecht ter been zijnde alleenstaande. Maatwerk, dat is waar we naar toe willen.”